در آغاز ديدار آقاي پرفسور اشميس استاد فلسفه دانشگاه تورنتو كانادا ضمن ابراز خوشحالى ازاين كه توانستند به ايران بيايند و با علما ملاقات و گفت وگويى داشته باشند از معظم له نيز تشكر و قدردانى نمودند.

حضرت آية الله العظمى صانعى نيز ضمن ابراز خوشحالى فرمودند:
اميدوارم اين ديدارها و ملاقاتها براى بشريت در حد خودش مفيد باشد و ما اين گونه گفت وگوها را كه براى تعالى بشر مثمر ثمراست را باغى از باغهاى بهشت مى دانيم ، چون در بهشت صفا و صميميت و خير خواهى و خوبى براى همگان حاكم است .

سپس پرفسور اشميس گفت:
من با علمايى كه ملاقات كردم متوجه شدم اطلاعات آنها راجع به مسائل غرب، بيش از اطلاعات ما راجع به ايران و اوضاع داخلى آن است همچنين ما تصورمى كرديم اين ما هستيم كه به ضرورت گفت وگوى بين اديان پى برده ايم ولى اين جا متوجه شدم كه شما از ما جلوترهستيد .

ايشان در مورد ضرورت گفت و گوى اديان گفت:
با توجه به گسترش علمانيت يا سكولاريزم ، و جنبه هاى منفى كه اين تفكرات نسبت به خيلى از مسائل دارند ، همچنين خلآ معنويت واخلاق ، ضرورت دارد كه اديان مختلف هر چه بيشتر به هم نزديك بشوند و گفت وگوهاى بيشترى با يكديگر داشته باشند .

حضرت آية الله العظمى صانعى :
راجع به اين كه آيا مسلمانان در ايران و يا مسلمانان مثل ايران در اين تقارب بين اديان و معنويت مقدم هستند و يا غرب ، به نظر ما واز نظر مكتب ما ، مسلمانها مقدم هستند ، چنانچه در قرآن دعوت اهل كتاب به متن مشترك بين اديان كه همان توحيد است آمده، ولى از نظر عمل و اجرا شايد بتوانيم غرب و انديشمندانى كه به نوعى از اين فاصله و جدايى مشكلاتى را متحمل شده و نتيجه تلخ آن را چشيده اند، مقدم باشند.
آقاى پرفسور اشميس :

حضرت آية الله العظمى صانعى :
راجع به فراخوانى عمومى، در قرآن وجود دارد و در روش پيامبر ما و در مكتب ما زمينه هاى عملى وجود دارد واين فراخوانى در پوشش دعوت و مكالمه آمده « ادع الي سبيل ربك بالحكمة و الموعظة الحسنة » معظم له در ادامه فرمودند : از نظر ما در منطق قرآن، اساس سعادت بشر را تسليم در برابر حق دانسته و هر انسانى هر چه را كه عقل خودش وعقل ديگران حق تشخيص داد وسبب اذيت افراد و تضييع حقوق آنها نشود تسليم در برابر آن وسيله سعادت است و اين فراگيرى نسبت به همه اديان است .

آقاى پرفسور اشميس :
آيا بايد تسليم در برابر خدا باشند يا در برابرحق ؟
آية الله العظمى صانعى:
بايد تسليم در برابر حق باشند و حقى كه ما مى گوييم از نظر قرآن همه كسانى كه در مقابل حق نزد خودشان تسليم هستند و حق از نظر خودشان را پيروى مى كنند اينها به سعادت مى رساند كه آن حق، حق فطرى است و برمى گردد به خدا .

درادامه اين مباحث حضرت آية الله العظمى صانعى درجواب اين سئوال كه نقش عقل را در اين مباحث چه مى دانيد فرمودند :
نقش عقل يعنى منشا فكر و انديشه و مطالب دينى را بر پايه عقل عرضه كردن و عقل است كه در آنجا قضاوت مى كند و قضاوتش صحيح است . عقل قبل از دين كار سازاست و زير بناى دين است . خداوند وانبياءاش با عقل شناخته مى شود و بوسيله عقل به آنها پى مى برند .

آقاى پرفسوراشميس :
اگر عقل اين است پس وحى چه چيزى را اضافه مى كند ؟

آية الله العظمى صانعى :
عقل وحى را درك مى كند ، يعنى با عقل وحى را مى يابيم بعد كه وحى را درك كرديم سعادت خودمان را با وحى پيدا خواهيم كرد . چون عقلى كه ما را به خدا و وحى مى رسانده به خدايى مى رساند كه همه چيز را مى داند و عادل وحكيم است.

معظم له در ادامه اين بحث فرمودند:
ما در قرآن و سنتمان براى عقل ارزش زيادى قائل هستيم ،سخن از عقل فراوان در قرآن آمده است ، چنانچه بحث تفكر و انديشه هم زياد آمده است، حتى مسافرتها و صنعت توريستى هم در سير تفكر قرار گرفته و جالب اين كه ارزنده ترين كتاب حديثى ما يعنى كافى كه با فاصله سه قرن با پيامبر صلي الله عليه وآله نوشته شده در آن جا اولين بحث در مورد عقل است .

در پايان اين ديدار پرفسور اشميس گفت :
شايد يكى از مفيد ترين ملاقاتهايى كه داشتم همين ملاقات با حضرت عالى بوده و اميدوارم اين مقدمه اى باشد براى گفت وگوى بين اديان
معظم له نيز ضمن آرزوى چنين روزى فرمودند :
بشر بعد از جنگ جهاني اول و دوم به اين نتيجه رسيده كه گفت وگوى تمدنها لازم است يعني لازم است سلاح هاى مخرب به قلم تبديل بشود و بشر به جاى سركوب كردن مغزها به پرورش مغزها و به جاى كشتن انسانها به نابودى ظلم ، فكر كند .

و من هم اميدوارم كه روزى عدالت جهانى در سراسر گيتى حاكم شود و درخاتمه عرض كنم كه زير بناى افكار و انديشه هاى دينى بنده افكار و انديشه و هدايتهاى امام امت امام خمينى سلام الله عليه بوده و هست .
والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته