(مسئله 383) اقامه نماز جماعت در مسجدالحرام و مسجدالنبّى به حكم تقيه مداراتى مجزى است و بايد سعى شود وحدت مسلمين وعظمت نماز جماعت حفظ شود، و در هنگام اقامه نماز مؤمنين از مسجدين خارج نشوند تا سبب انگشت نما گشتن و وهن مذهب نگردد.

(مسئله 384) مسافر در تمام شهر مكّه و مدينه مخيّر بين قصر و اتمام است واين حكم اختصاص به مسجدالحرامومسجدالنّبى ندارد.

(مسئله 385) كسانى كه هنگام نماز مغرب در مسجدين هستند جايز است بعد از اتمام نماز جماعت مغرب ولو بلا فاصله نماز عشاء را بخوانند، چون آنچه در نماز عشاء معتبر است وقوعش بعد از نماز مغرب صحيح مى باشد، و نماز مغرب با جماعت آنها (قطع نظر از مبناى اينجانب كه مغرب همان غروب آفتاب است) صحيح و مجزى است، چون ترتيب معتبر رعايت شده .

(س 386) كسى كه قادر بر سجده معمول نيست، و در مسجدالحرام و مسجدالنبى نماز مى خواند با توجه به اين كه نمى تواند مهر يا چيز ديگرى به پيشانى بگذارد چگونه بايد سجده كند ؟

ج ـ در اين مورد با اشاره سجده كند.

(س 387) در نماز جماعت مسجدالحرام اتصال صفوف بر قرار نيست، آيا شيعيان بايد اتصال صفوف را مراعات كنند و يا همان مقدار كه آنان نماز را صحيح مى دانند كافى است مخصوصاً اين كه امكان اتصال نماز بانوان در بعضى مواقع وجود ندارد ؟

ج ـ همانطور كه نماز را آنها صحيح مى دانند و به آن گونه نماز بخواند كفايت مى كند.

(مسئله 388) با توجه به اينكه استتار قرص براى خواندن نماز مغرب كافى است، بنابر اين شركت در نماز جماعت و مراسم افطار اهل سنت صحيح است و كفايت مى كند.

(مسئله 389) در ليالى مقمره (شبهاى مهتابى) در مكّه، كسانى كه نماز صبح را با ساير مسلمين به جماعت مى خوانند، جماعت آنان صحيح است و اعاده ندارد، و فرقى بين شبهاى مهتابى و غيرمهتابى نيست.

(مسئله 390) سجده نمودن بر تمام اقسام سنگها، چه سنگ مرمر باشد يا سنگهاى معدنى يا سنگ گچ و آهك صحيح است بلكه بر گچ و آهك پخته نيز، جايز است؛ همچنين سنگهايى از اين قبيل كه در مسجدالحرام و مسجدالنبى است، سجده بر آنها اشكال ندارد.

(مسئله 391) سجده در مسجد النبى روى فرشهاى مسجد به حكم تقيه مداراتى مجزى است و لازم نيست در جايى كه سنگ است نماز بخوانند، و يا حصير و مانند آن همراه خود ببرند هر چند همراه داشتن آن و يا سجده بر سنگها، اگر به گونه اى باشد كه خلاف متعارف بين مسلمين نباشد و موجب رهن نگردد، مانعى ندارد و جايز است .

(مسئله 392) اگر كسى در حرم چيزى پيدا كند، برداشتن آن كراهت شديد دارد، ليكن اگر بردارد، در صورتى كه ارزش آن
كم تر از يك درهم[1] باشد، مى تواند قصد تملّك آن را بكند و آن را مصرف كند و ضامن نيست، و اگر از يك درهم بيشتر ارزش داشته باشد، بايد يك سال آن را تعريف كند و اگر بعد از يك سال صاحبش را پيدا نكرد، مخيّر است بين حفظ آن براى صاحبش يا صدقه دادن آن.

(مسئله 393) برداشتن قرآن از مسجدالحرام و مسجدالنبى كه وقف آن مساجد است، جايز نيست.

(مسئله 394) برداشتن سنگ از كوه صفا و مروه، هر چند بسيار كم باشد، جايز نيست و حرام است و آن دو كوه را خداوند جزء شعائر قرار داده، پس هرگونه تصرّفى در آنها ـ غير از اعمال عبادى و نشستن و تكيه دادن به آنها كه معمول و مرسوم بوده و ضررى هم به آنها نمى زند ـ ، حرام مى باشد و برداشتن سنگ از تصرّفهاى حرام است.

(مسئله 395) زنان حائض و افراد جنب نمى توانند از حدود توسعه يافته مسجدالحرام و مسجدالنبى عبور كنند.

(س 396) شخصى براى عمره مفرده ثبت نام كرده، در حالى كه اعزام او به عمره قطعى بوده و براى عزيمت نيز به ناچار بايستى مقدارى پول به حساب واريز كند، ولى نوبت او به سال بعد موكول شده است، آيا سر سال، به اين پول كه به حساب سازمان حج و زيارت واريز شده، خمس تعلق مى گيرد يا خير؟

ج ـ چون سفر عمره جزو سفرهاى زيارتى است كه متعارفاً انجام مى گيرد، و نحوه ثبت نام آن واريز پول است، لذا پول واريز شده و سود آن متعلّق خمس نيست.

(س 397) وضو گرفتن از وضوخانه هاى مسجدالحرام و مسجدالنبى كه با نام (دورة المياه) مشخص شده، در صورتى كه قصد خواندن نماز در آن امكنه مقدسه را ندارد، چه حكمى دارد؟

ج ـ مانعى ندارد، گرچه احتياط در ترك است.

(س 398) وضو گرفتن از آبهايى كه مخصوص آشاميدن (در مسجدالحرام و مسجدالنبى) مى باشد، چه حكمى دارد؟

ج ـ از ظروف و كلمنهايى كه داخل مسجد گذاشته اند جايز نيست و صحيح نمى باشد، و وضو با آنها باطل است.

(س 399) آيا استحباب نماز تحيّت مسجد، در مسجدالحرام نيز ثابت است؟

ج ـ نماز تحيّت در مسجدالحرام ثابت نيست، و تحيّت مسجدالحرام، همان طور كه شهيد(قدس سره) فرموده، طواف خانه خدا مى باشد.

(س 400) روزه گرفتن حجاج در مدينه منوّره در حالى كه ده روز در آنجا نمى مانند، چه حكمى دارد؟

ج ـ مسافر مى تواند براى خواستن حاجت، سه روز در مدينه طيّبه روزه بگيرد اگرچه روزه قضا به گردن او باشد و نمى تواند نيت روزه قضا كند، و بنا بر احتياط واجب روزهاى چهارشنبه و پنج شنبه و جمعه، روزه گرفته شود.

(س 401) آوردن سنگ و خاك از عرفات، مشعرالحرام، منى، صفا و مروه، چه حكمى دارد؟ در صورتى كه جايز نبوده، آيا برگرداندن آن واجب است؟

ج ـ جايز نمى باشد، و برگرداندن چون بى فايده است لازم نمى باشد.

(س 402) برخى از زائران حرمين شريفين اظهار مى دارند كه فلان مبلغ را به ما داده اند تا در حرم مطهر نبوى(صلى الله عليه وآله) يا قبور مطهر ائمه بقيع(عليهم السلام)بريزيم، با توجّه به اينكه انداختن آنها در آن محلها غير ممكن است، يا صرف در حرم، يا در مصرف مقرّر خود نخواهد شد و حاضر نيستند اين وجوه را با خود برگردانند، آيا مى توان آنها را در راه خير، مثل كمك به فقراى شيعه صرف كرد؟

ج ـ مى توانند به فقراى زائر يا فقراى شيعه كه در آنجا هستند، بدهند.

(س 403) آيا اخذ اجرت براى به جا آوردن عمره مفرده نيابتى، جايز است؟

ج ـ در صورتى كه خودش براى عمره مفرده مستطيع بوده و قبلاً عمره مفرده يا عمره تمتع به جا نياورده باشد، جايز نيست، در غير اين صورت مانعى ندارد.

(س 404) گاهى مشاهده مى شود كه مسجدالحرام را با آب قليل و يا مواد خاصّ شوينده و پاك كننده تطهير مى كنند، اما طبق موازين شرع نيست. اگر بدن يا لباس مرطوب با آنها تماس پيدا كند، چه حكمى دارد؟ آيا سجده بر آن سنگها جايز است؟

ج ـ چون ازاله عين نجاست از امثال سنگ و اجسام صيقلى از مطهرات است، بنابر اين، تطهير در مثل مسجدالحرام كه سنگ فرش است با فرض يقين به نجس شدن آن، با وضع فعلى كه با ريختن مختصر مايع، عين نجاست را زائل مى نمايند، بعد از آنكه خشك شد و رطوبت مسريه اش از بين رفت، محكوم به طهارت است و پاك مى باشد. كما اينكه اگر قبل از ريختن مايع، عين نجاست زائل شده باشد، به محض زوال محكوم به طهارت است.

(س 405) خوابيدن در مسجدالحرام و مسجدالنبى به عنوان استراحت و رفع خستگى، چه صورتى دارد؟

ج ـ خوابيدن در آن مكانهاى مقدّس، كراهت شديد دارد.

(مسئله 406) نماز طواف مستحبى حكم بقيّه نمازهاى مستحبّى را ندارد و حتّى نشسته هم نمى توان خواند و بايد در مسجد خوانده شود.

(مسئله 407) گاهى در مسجدالحرام و مسجدالنبى كفشهاى انسان گم مى شود ولى در بيرون از مسجد كفشهاى فراوان روى هم ريخته مى شود كه اگر يقين شود كه صاحبان آن كفشها راضى و از آنها اعراض كرده اند، برداشتن آنها اشكال ندارد.

(مسئله 408) رفتن به مسجدالحرام و مسجدالنبى و توقف در ساير مساجد براى زن مستحاضه در صورتى كه غسلهاى واجب خود را انجام داده باشد، مانعى ندارد.

(مسئله 409) افرادى كه در مكه و مدينه قصد ماندن ده روز را ندارند نمى توانند نوافل نمازهاى يوميّه را بخوانند، چون تخيير در نماز ظهر و عصر و عشا در اماكن تخيير، يك حكم اختصاصى نسبت به خود آنهاست نه نسبت به نوافل آنها.

(مسئله 410) بنا بر احتياط واجب، زن حائض و نفساء نبايد در حرم امامان(عليهم السلام) توقف كند، ولى رفتن آنها كنار ديوار بقيع براى زيارت، مانعى ندارد.

(س 411) حكم اعمال كسى كه بدون اجازه از مرجع زنده، بر تقليد از ميت باقى است، چيست؟

ج ـ اگر مرجع تقليدى را كه بعد از توجه و التفات انتخاب مى نمايد فتواى او جواز بقاست، اعمال گذشته اش صحيح است، چون اعمالش مطابق با حجت بوده هر چند به آن حجّت توجّه نداشته.

(مسئله 412) كسى كه مى خواهد از مدينه با نذر محرم شود صيغه نذر اين است كه بگويد: «للِّه عَلَىَّ أنْ اُحْرِمَ مِنَ المدينَة». يا به فارسى بگويد: «براى خدا بر من است كه از مدينه محرم شوم».

(س 413) گاهى اوقات امام جماعت اهل سنّت در نماز صبح، روز جمعه يا روزهاى ديگر آيات سوره هاى سجده دار را مى خواند و نمازگزاران در اثناى قرائت به سجده مى روند و بر مى خيزند، در اين صورت تكليف چيست؟

ج ـ هرگاه نمازگزار آيه سجده را شنيد، بايد سجده را با اشاره سر انجام بدهد و بعد از نماز سجده درست انجام دهد؛ و ناگفته نماند كه اگر اشتباهاً درنمازباآنهابه جاى سجده به ركوع برود، قطعاً نمازش باطل است، چون زياده ركن حاصل شده و زياده ركن ولو اشتباهاً سبب بطلان نماز است.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. حدود پانصد تومان به پول رايج فعلى ( 1424هـ . ق) مى باشد.