(س 1) بعضى ها مى گويند سادات در جهان آخرت به آتش دوزخ نمى سوزند. آيا اين گفته صحّت دارد يا خير؟

ج ـ صحيح نيست و آنچه در روايات آمده مخصوص است به فرزندانى كه از حضرت زهرا(عليها السلام)متولّد شده اند؛ مثل حَسنين و زينبين. و امام هشتم(عليهم السلام) در روايتى به برادرش زيد خطاب كرده، فرمودند: «چه طور مى شود موسى بن جعفر(عليه السلام) با آن همه عبادت وطاعت، باتوكه هرمعصيتى را انجام مى دهى برابر باشيد؟! و بعد فرمودند: خداوند فرزند نوح(عليه السلام) را به دليل معصيت از او نفى كرده است، با اينكه حقيقتاً از او بود؛ پس آنچه موجب نجات از آتش است اطاعت الهى است، از هر كس باشد، و آنچه موجب عذاب و آتش است، معصيت و نافرمانى خداست، از هركس كه سر بزند، و كسى كه اطاعت خدا را نكند از ما نيست. و اگر تو اى زيد اطاعت خدا نكنى، از ما اهل بيت نيستى». 28/7/79

(س 2) آيا مقام پيامبران، بالاتر از مقام امامان است؟

ج ـ مقام و منزلت ائمه(عليهم السلام) فى حدّ نفسه بالاتر از مقام پيامبران است. 13/12/81

(س 3) الف ـ علم ائمه به عالم غيب و آينده و حوادث آن محدود است يا مطلق و نامحدود؟

ب ـ آگاهى ائمه از زمان و مكان دقيق شهادت چگونه است؟

ج ـ الف و ب) علم ائمه(عليهم السلام) به غيب، محدود به اذن و خواست و رضايت خداى متعال مى باشد و آن بزرگواران از خصوصيات شهادت خويش به اذن خدا آگاه بودند. 25/4/80

(س 4) فرق بين خداوند و اهل بيت در چيست و آيا اين گفته كه (خداوند خالق و اهل بيت مخلوق اند و ديگر هيچ فرقى با هم ندارند) درست است؟

ج ـ تمام موجودات مخلوق خدا هستند و تمام انسان ها بندگان خدايند و فرقى در اين باب بين اهل بيت(عليهم السلام)و ديگران نيست، جز اينكه هر كس در درجه اى از عبوديت و بندگى قرار دارد كه اهل بيت(عليهم السلام)در بالاترين درجات بندگى خداوند قرار دارند و خداوند آنها را واسطه فيض خود به موجودات قرار داده است. 5/12/80

(س 5) الف - روايت با شمشير يا سم كشته شدن (شهادت) ائمّه اطهار كلى است يا شامل بعض از ائمه مى باشد؟

ب ـ آيا پيامبر اسلام هم مسموم شدند؟

ج ـ آيا امام زمان(عليه السلام) آخر الامر با شمشير به شهادت مى رسند يا سم؟

ج ـ شامل همه ائمه(عليهم السلام) مى باشد و روايت اطلاق دارد و مرحوم مجلسى بزرگ كلمه «مامنّا» را در روايت به ائمه معصومين(عليهم السلام)تفسير كرده است؛ گرچه بعضى از روايات دلالت دارد كه سبب رحلت پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله)هم مسموميت بوده است و كيفيت شهادت حضرت مهدى(عج) معلوم نيست و فقط در روايت دارد كه امام حسين(عليه السلام)او را دفن مى كند و بر او نماز مى خواند. 25/4/80

(س 6) شنيده شده كه برخى شخصيت هاى صدر اسلام داراى عصمت صغرى بودند آيا اين مطلب درست است؟ آيا ياران مهدى(عج) نيز داراى اين مقامند و ملائكى آنها را از ارتكاب گناهان بزرگ باز مى دارند؟

ج ـ ممكن است انسان به درجه اى برسد كه خيلى كم گناه كند، امّا مقام عصمتْ مخصوص انبياء و زهرا و ائمه هدى(عليهم السلام)است. 20/7/81

(س 7) آيا كف زدن در ميلاد ائمه اطهار(عليهم السلام) مانند سينه زدن در شهادت آن بزرگواران(عليهما السلام)ثواب دارد؟

ج ـ همان گونه كه عزادارى در عزاى اهل بيت(عليهم السلام)موجب اجر وثواب است؛ شاد بودن در شادى هاى اهل بيت(عليهم السلام) هم موجباجر و ثواب است. 14/8/81

(س 8) شخصى كه اعمالش را به روح امامى تقديم مى كند آيا ثوابى هم براى خود او باقى مى ماند يا خير؟

ج ـ ثوابش به آنها و به خود او مى رسد و زيادتر هم به خودش مى رسد و براى آگاهى بيشتر مى توانيد به كتاب «ذكرى» شهيد رحمه الله عليه، طبع قديم، صفحه 73 مراجعه فرماييد. 20/7/81

(س 9) كسى كه بدون اذن دخول، وارد حرم يكى از امامان شده، آيا معصيت كرده است؟

ج ـ وارد حرم امام شدن، بدون اذن دخول، جايز است، امّا ترك آداب شده است.

(س 10) من با هرگونه عزادارى براى امام حسين(عليه السلام)مخالفم، بلكه معتقدم كه راه و رسم ايشان را بايد آموخت و در زندگى به كار گرفت. آيا اين ظلم به امام حسين(عليه السلام)است؟

ج ـ مسلماً عزادارى براى حضرت اباعبدالله الحسين(عليه السلام)جهت آموختن راه و رسم ايشان مى باشد و كليه كسانى كه عزادارى مى نمايند به همين منظور اقدام مى كنند و به مطلوب خود مى رسند و عدم عزادارى براى آن حضرت، ظلم به خود و كوتاهى و عدم معرفت نسبت به آن امام بزرگوار است. 3/3/81

(س 11) معمول است بعد از اقامه نماز، اوّل به حضرت سيّدالشهدا(عليه السلام) و بعد به حضرت رضا(عليه السلام) و سپس به حضرت ولى عصر ـ ارواحنا فداه ـ سلام مى كنند. آيا به اين كيفيت دستورى رسيده و رجحانى دارد يا خير؟

ج ـ به اميد ثواب، مانعى ندارد. 24/12/77

(س 12) در شب ميلاد يا شب شهادت ائمه اطهار(عليهم السلام)، آيا مى توانيم به مطالعه زندگى نامه و كرامات آن بزرگواران بپردازيم يا به مجالس مختلف براى حفظ شعاير مذهبى برويم. فضيلت كدام يك بيشتر است؟

ج ـ حضور در مجالس ائمه اطهار(عليهم السلام) به هر نحو كه بر عظمت شعاير اسلامى بيفزايد، بهتر است. 9/7/79

(س 13) آيا در قبال ذكر مصيبت يا مولودى خوانى اهل بيت(عليهم السلام)مى توان از بانيان مجالس، مطالبه وجه نمود؟ آيا اين درآمد مشمول خمس مى گردد؟ در ضمن بعضى از افراد جهت تعليم اصول و فنون مدّاحى اهل بيت(عليهم السلام)وجوهى را دريافت مى دارند، در اين مورد نيز حكم چگونه است؟ دريافت وجوه اهدايى، به شرط مطالبه، آيا جزو درآمد محسوب مى شود كه متعلّق خمس باشد؟

ج ـ وجوه ذكر شده در سؤالْ حلال است؛ چون اُجرت بر مستحبّات و بر غير واجب است و جزو درآمدهايى است كه متعلّق خمس هم مى باشد. 26/3/77

(س 14) قيام امام حسين و عدم صلح را در چند جمله توضيح بفرماييد.

ج ـ چنان كه از جملات خودِ آن حضرت برداشت مى شود قيام آن حضرت براى اصلاح در امت رسول الله(صلى الله عليه وآله) و رشد و هدايت مردم بوده است: «انى لم اخرج اشراً ولا بطراً ولا مفسداً ولا ظالماً، وانما خرجت لطلب الاصلاح فى امة جدّي». و همچنين آن حضرت با شهادت خود، مردم را از جهل و نادانى و ضلالت گمراهى نجات داد؛ چنان كه در زيارت اربعين وارد شده كه: «و بذل مهجته فيك لِيستنقذ عبادك من الجهالة وحيرة الضلالة»؛ يعنى و حسين(عليه السلام)جانش را فدا كرد در راه تو، تا اينكه بندگان از نادانى و سرگردانى و گمراهى نجات يابند. 26/1/82

(س 15) چرا به امام حسين(عليه السلام) ثارالله مى گويند؟

ج ـ معنى «ثار» حق قصاص و استيفاى عوض خون مقتول است و فقره ديگرِ زيارت عاشورا (وان يرزقنى طلب ثاركم مع امام منصور) شاهد آن است و مراد از «ثارالله» اين است كه صاحب اين حق خداوند است و خداوند اين حق را طلب كند و معنى اين فقره اين است كه سيدالشهداء مقتولى است كه كسى به غير از خداوند كه نمى تواند انتقام خون او را بگيرد. 1/6/81

(س 16) فلسفه عزادارى و گريه و زارى براى ائمه(عليهم السلام)در اسلام چيست؟

ج ـ زنده نگه داشتن ياد آن بزرگواران و يادآورى مظلوميت آنان و خاندانشان در مقابل طاغوت زمان است و گريه و عزادارى در مصيبت آن بزرگواران، احياء امر و نام آنان است. 30/2/81

(س 17) گفته مى شود اگر پلك چشمت رطوبتى پيدا كرد، خداوند خطاب مى كند اى بنده من تمام گناهان تو را بخشيدم. اگر رطوبت به مژه هايش رسيد، خطاب مى شود تمام حاجات تو را برآوردم. اگر از مژه رطوبت يا اشك خارج شد، مى گويد بنده من گناهانت را بخشيدم و حاجاتت را برآوردم و فرداى قيامت عده اى گناهكار را به تو بخشيدم. اگر اين طور است كه با رطوبتى خداوند همه گناهان را مى بخشد، ديگر چرا مردم زحمت نماز و روزه بكشند؟

ج ـ روايات وارده در رابطه با عزادارى و اشك و ثواب آن ـ كه بهشت است ـ فراوان است ليكن مراد از گريه اين نيست كه به خاطر حسرت و تحت تأثير احساسات گريه كند، بلكه مراد گريه اى است كه به عنوان يك نوع برخورد و جنگ با دشمنان راه حسين(عليه السلام)و يك نوع تبليغ و ترويج مكتب انسان ساز آن حضرت به حساب بيايد. و در واقع گريه اى ثواب دارد كه براى مظلوميت حسين(عليه السلام) و تأثر از اينكه چرا بايد انسان ها او را درك نكنند. و اين گريه بايد براى زنده نگه داشتن مرام حسين(عليه السلام) باشد.

(س 18) دليل سينه زدن براى ائمه(عليهم السلام) چيست؟

ج ـ به دليل آنكه در مورد سؤال، عناوين مستحبى ـ از جمله دستور به گريه كردن و گرياندن و تعزيه دارى حضرت اباعبدالله الحسين(عليه السلام)و اظهار مصيبت و اداى احترام و اظهار علاقه ـ صدق مى كند؛ بنابراين سينه زدن در عزادارى ائمه معصومين(عليهم السلام)نه تنها فى حد نفسه جايز است، بلكه مستحب هم مى باشد و مشمول عناوين مرقومه است. 25/4/80

(س 19) سينه زدن با تيغ و يا زنجير زدن با زنجيرى كه داراى تيغ است و منجر به زخمى شدن بدن و جارى شدن خون مى شود، اگر چه خطر جانى هم نداشته باشد، چه حكمى دارد؟

ج ـ برپايى مجالس و اقامه عزادارى خامس آل عبا ـ از قبيل روضه خوانى و وعظ و سينه زنى و عزادارى سنّتى ـ از افضل اعمال است و موجب اجر و مزد اخروى فراوان است، ليكن بايد توجه داشت كه دشمن، همه اعمال ما را مستقيماً با مقارن قرار دادن با اعمال ديگران، مورد حمله قرار مى دهد و غرضش حمله به مذهب يا اسلام است و با عقب گرد ما از مواضع عملى اسلامى، ما را رها نكرده، بلكه حمله را زيادتر و زيادتر نموده تا آنكه ما را از همه اعمال و فرايض و شعاير و تبليغاتمان باز دارد. به حول و قوّه الهى و با بيدارى امثال شما مسلمانان و بهانه ندادن به دست دشمن و حفظ عزّت و عظمت اسلامى هر روز بر شكست آنان اضافه خواهد شد و تبليغات آنها به جايى نخواهد رسيد، كه: «الاسلام يعلو و لايعلى عليه شيء». 25/6/78

(س 20) چه مقدار جايز است انسان در عزادارى حضرت ابا عبدالله(عليه السلام) سينه بزند؟

ج ـ تا حدّى كه اصل هدف عزادارى، يعنى حفظ اسلام و مبارزه با حكومت جائر، و شهادت خود حضرت و عزيزان و اسارت آنها، مورد فراموشى و غفلت قرار نگيرد، و هميشه بايد مسائل سياسى و انقلابى كربلا مورد توجه باشد.

(س 21) لطمه زدن به صورت يا سينه در عزادارى اهل بيت(عليهم السلام) چه صورتى دارد؟

ج ـ راجع به عزادارى سيدالشهدا حضرت اباعبدالله(عليه السلام)و هر نحو عزادارى كه افراط و هتك مقام شهادت و امامت در آن نباشد، و در مسير پيدايش راه پيروى از آن وجود مقدس باشد، جايز است. و حسب فرموده امام امت(قدس سره)عزادارىسنّتى، مانعى ندارد و نبايد راههاى جديدى كه منشأ حرف و حديث است، انتخاب نمود؛ كما اينكه اگر اعمال ذكر شده، به خاطر تحت تأثير موعظه و ذكر مصيبت باشد، نه از اول امر، قطعاً مانعى ندارد. 10/8/75

(س 22) آيا زنجير زدن به پشت، سيلى زدن به صورت و يا سينه زدن كه منجر به زخم شدن و خراشيدن و ... مى شود و براى عزادارى امام حسين(عليه السلام) است جايز است؟

ج ـ جايز مى باشد و مشمول اطلاقات و عمومات ابكاء و بكاء و تعظيم شعائر مى باشد و آنچه در عزادارى و غير آن حرام است، جنايت بر بدن است، نه امثال امور كه ضرردار بودنش معلوم نيست بلكه نزد اهلش ضرر محسوب نشده، چه رسد به جنايت بر نفس؛ به علاوه كه ظاهراً حب و علاقه و عشق به اباعبدالله الحسين(عليه السلام)اختيار از دست افراد عزادار گرفته و مأجور مى باشند. 24/5/82

(س 23) آيا سينه زدن و زنجير زدن براى ريا، جايز است؟

ج ـ اگر هيچ گونه قصد خدايى ندارد حتّى به نحو جمع بين خدا و غير، و فقط براى خودنمايى است كه با آن بتواند افرادى را تحت تأثير خود قرار دهد و بعد در داد و ستدها و مسائل اجتماعى به نفع خود استفاده نمايد، در اين صورت بالخصوص به عنوان تدليس و حيله و فريب و خدعه براى او حرام است؛ ولى غير از اين صورت، همه صور ديگر با انواع نيّت ها هيچ يك حرام نيست، غاية الامر برخى مستحب و برخى جايز است؛ و به هر حال باب الحسين(عليه السلام) كه از ابواب بهشت است، بابى بزرگ و درى وسيع و بى حاجب و مانع است و ما هم بايد با معرفت به دنبال توسعه باب الحسين باشيم. 16/8/78

(س 24) اگر مردان عزادار، بدن را برهنه كنند و بدون حضور زنان سينه بزنند، آيا اشكالى دارد؟

ج ـ جايز است، و جهتى براى عدم جواز در مفروض سؤال نيست. 11/5/73

(س 25) در آمريكا مثل ساير نقاط جهان براى نوحه سرايى سرور شهيدان حسين بن على مجالسى برپاست كه گاهى در اين مجالس، جوانان در معابر عمومى بدون پيراهن سينه زنى و زنجيرزنى مى كنند. آيا اين فعل مجاز است؟

ج ـ براى مردان از جهت پوشش بدن و لباس از جهت حكم شرعى آن، فى حد نفسه حدى وجود ندارد و تنها ستر عورتين بر آنها واجب است، ليكن از جهت حياء عمومى و عفت جامعه پوشش بدن براى آنها هم در حد همان حياء و عفت عمومى لازم، بلكه واجب مى باشد؛ بنابراين برهنه كردن برخى از بدن در مراسم سينه زنى و عزادارى كه منجر به ضربه زدن به عفت عمومى نبوده و نيست منعى ندارد، آرى بعضى از فقها فرموده اند كه اگر مرد سينه زن، مطمئن باشد كه زنان و نامحرمان نگاه به بدنش مى اندازند باز كردن سينه و عريان نمودن برخى از بدن از باب اعانت بر اثم، حرام است ليكن به نظر اين جانب اعانتْ صدق نمى كند؛ چون غرض از سينه زدن اظهار مصيبت و عشق به اباعبدالله(عليه السلام) است نه همكارى با گناهكاران در معصيت، كه روح بلند عزاداران حسينى از اين گونه پليدى ها مبرّا و منزه است و خداوند ما را جزء دوستداران اباعبدالله الحسين(عليه السلام) و عزادارانش قرار دهد؛ عزادارانى كه با سوز و احساسات بر سر و سينه مى كوبند و تنفر از ظالمان و علاقه به مظلومان را عملا نشان مى دهند و به مواعظ و نصايح واعظانِ عامل و مرشدان صالح حسب سنت ديرينه عزادارى توجه داشته، قرار دهد. 19/3/80

(س 26) 1 ـ آيا هروله كردن (بالا و پايين پريدن و ذكر معصومين را گفتن) در مراسم عزادارى از لحاظ شرعى اشكال دارد يا خير؟

2 ـ آيا گفتن بعضى از كلمات توسط مداحان ـ مانند «من سگ حسينم، من ديوانه حسينم و...» از لحاظ شرعى اشكال دارد؟

ج ـ 1 و 2. از انجام اعمال و به كار بردن الفاظى كه موجب وهن عزادارى و توهين به مقام والاى ائمّه(عليهم السلام)مى باشد، بايد پرهيز نمود و عزادارى ها بهتر است به همان شيوه عزادارى سنتى و روضه خوانى انجام شود. 29/4/82

(س 27) همان طور كه مستحضريد در مورد زيارت عاشورا دو نظريه وجود دارد: عده اى آن را معتبر مى دانند و حتى قائلند كه حديث قدسى است و عده اى در سنديت آن اشكال مى كنند و با توجه به مضامين آن و لعن هايش آن را بدون سند و بى اعتبار مى دانند. مستدعى است در اين باره ارائه طريق نموده و تحقيقات شريف را به اطلاع حقير برسانيد.

ج ـ سيره مستمره شيعه ـ مخصوصاً بزرگانى از فقه و تقوى همچون مرحوم امام امت(قدس سره)و آيت الله العظمى حاج آقا حسين قمى و هزاران نفر از بزرگان ديگر كه به خواندن آن عنايت داشته و خوانده اند و ذهنيت همه شيعيان و دهها جهت ديگر ـ حجت و دليل قوّى و خدشه ناپذير بر تماميت زيارت عاشورا مى باشد و اطمينان حاصل از آنها به مراتب بالاتر از يك خبر و حديث صحيح، بلكه چند خبر صحيح باشد و بر همه ماست كه حادثه عاشورا را با لعن به ظالمين و سلام بر مظلومين و راه هاى ديگر زنده نگه داريم؛ به علاوه كه بحث روايى حديث هم خود بحث مفصلى است. 27/2/80

(س 28) آيا پوشيدن پيراهن سياه در ايّام عزادارى امام حسين(عليه السلام) كراهت دارد؟ در فرض عدم كراهت آيا استحباب نيز دارد؟

ج ـ مكروه نيست؛ چرا كه كراهت لباس سياه با مصلحتى زيادتر ـ كه همان عزادارى سيّدالشهدا است ـ مرتفع مى گردد؛ كه با عزادارى سيّدالشهد است كه اسلام زنده نگه داشته شده است. 9/4/77

(س 29) لطفاً نظر خويش را در باره طبل و سنج هيئتهاى مذهبى و شبيه خوانى بيان فرماييد.

ج ـ نبايد از چنين سنّتهايى جلوگيرى نمود، و اين گونه اعمال كه در عزاداريها به عنوان وسيله ابكاء و بُكاء و شور دادن به عزاداريها استفاده مى شود، نمى توان گفت حرام است. 24/4/75

(س 30) آيا به كار بردن عَلَم و علامت همراه با سنج و طبل در هيئتهاى عزادارى، جايز است؟

ج ـ عزادارى سنّتى مانعى ندارد. 4/2/75

(س 31) آيا شبيه خوانى به اين صورت كه عده اى به نام حضرت اباعبدالله(عليه السلام)و ديگر ياران او، و عده اى به صورت عمر سعد و يارانش با تغيير لباس و اسب و طبل و دهل و شيپور با بلندگوهاى گوش خراش و نسبتهايى كه در نسخه ها كم و بيش هست و شركت زن و مرد در اين جلسات بدون حجاب و حائل، از نوع عزادارى سنّتى محسوب مى شود و شرعاً صحيح است يا خير؟

ج ـ شبيه خوانى فى حدّ نفسه، حرام نيست؛ ليكن نسبت دروغ، و اختلاط زن و مرد، و ايذاى افراد، در همه جا حرام است و بايد از آن اجتناب كرد. 29/3/70

(س 32) چندين سال است كه در روستاى ما برنامه تعزيه دارى، در روز عاشورا برقرار مى شود، عده اى در نقش جوانان بنى هاشم(عليه السلام) يك پسر بچه نُه الى ده ساله در نقش حضرت سكينه(عليها السلام) و شخصى در نقش حضرت امام حسين(عليه السلام) و شخص ديگرى در نقش حضرت ابوالفضل(عليه السلام)شبيه خوانى مى نمايند. آيا اين تعزيه خوانى و شبيه خوانى، جايز است يا نه؟

ج ـ اگر هيچ گونه حرامى در اين گونه شبيه خوانيها وارد نشود، جايز است و مانعى ندارد؛ ليكن بر همگان است كه بيشتر به منابر و مواعظ و مجالس روضه خوانى توجه داشته باشند. 24/12/74

(س 33) آيا حمل نمودن شبيه نعش اباعبدالله(عليه السلام) و يا على اصغر(عليه السلام) در دسته هاى عزادارى جايز است يا خير؟

ج ـ سنّتهاى عزادارى اباعبدالله(عليه السلام) به هر نحو كه بر عظمت شعاير اسلامى بيفزايد، در صورتى كه در نظر عرف توهين به حضرتش محسوب نگردد، جايز مى باشد و نمى توان گفت حرام است. 4/7/72

(س 34) آيا شبيه خوانى و تعزيه، جايز است، در حالى كه لباسهاى زنانه را به مرد مى پوشانند؟

ج ـ عزادارى براى اباعبدالله الحسين(عليه السلام) ممدوح است. 6/3/76

(س 35) افراط در عزادارى براى ائمه(عليهم السلام) و ايجاد مزاحمت براى مردم به وسيله راه اندازى دسته هاى عزادارى در خيابان چه حكمى دارد؟ آيا شركت در چنين مراسمى جايز است؟

ج ـ گرچه ايجاد مزاحمت براى افراد، صحيح نمى باشد، امّا نبايد مراسم عزادارى خامس آل عبا(عليهم السلام)را به بهانه هاى مختلف كم رنگ نمود، بلكه بايد هر چه باشكوه تر برگزار كرد كه از شعاير اسلامى مى باشد و ثواب زياد دارد و تعظيم شعاير لازم است و برگزارى مراسم مذهبى و حتى ملى در تمام دنيا همراه با تجمع و عبور از خيابان ها مى باشد كه گاهى موجب سد معبر هم مى شود و عقلاى عالم براى مصلحت عمومى و اقوى، اين گونه مزاحمت ها را قبيح نمى دانند. 16/2/80

(س 36) اگر درس عاشورا مقاومت در برابر جور به هر شكلى، حتى فداى جان است، پس چرا ائمه(عليهم السلام) ما هيچ قيامى در برابر حاكمان جور نكردند؟

ج ـ درس عاشورا هدر دادن خون و كشتن و كشته شدن بدون هدف نيست، بلكه دفاع از دين و حفظ اسلام در مقابل دشمنان اسلام و زنده نگه داشتن احكام الهى است كه ائمه(عليهم السلام) در هر زمانى با توجه به شرايط مخصوص آن زمان به اين مهم در حد اعلاء همت گماشته اند و لذا همه آنها يا به وسيله زهر و يا به وسيله نيزه و شمشير كشته شده اند و هيچ يك از آنها با مرگ طبيعى نمرده اند و معمولا نيز در حصر و زندان بوده اند. 2/2/81