(س 1113) از آن جا كه شغل اين جانب ايجاب مى كند كه از نامحرم خون گيرى نمايم يا براى نمونه بردارى از ضايعات و زخم هاى ايجاد شده روى پوست بدن خانم ها به مواضعى از بدنشان نگاه كنم، تكليف چيست؟ شايان يادآورى است كه براى اين كار، خواهر همكار ندارم و طبق مقرّرات شركت نفت، چون بيماران تحت پوشش نمى توانند به آزمايشگاه هاى ديگر مراجعه كنند، امكان ارجاع اين بيماران به جاى ديگرى نيست. آيا بر خلاف مقرّرات شركت مى توانم اين گونه بيماران را به مراكز ديگر ارجاع دهم و هزينه آنان را از بودجه شركت پرداخت نمايم؟

ج ـ معاينه و خون گيرى از نامحرم و امور ذكر شده در سؤال، به حكم اضطرار و ناچارى مراجعه كنندگان، براى شما مانعى ندارد و جايز است، و ارجاع به جاى ديگر و تخلّف از مقرّرات و صرف بودجه بيت المال، غير جايز و حرام است.

(س 1114) آيا معاينه پزشك نامحرم و نگاه كردن او به عورت به منظور درمان نازايى اشكال دارد يا خير؟ در صورت جواز آيا معاينه و درمان نازايى، ضرورت محسوب مى شود؟

ج ـ مراجعه به پزشك نامحرم براى معالجه نازايى ـ با فرض انحصار معالجه يا احتمال معالجه توسط او ـ مانعى ندارد؛ چون نازايى جزء موارد حَرَج و ضرورت در زندگى است و مراجعه به حكم حَرَج، جايز است. 3/2/70

(س 1115) آيا در تزريق آمپول كه تنها مقدار كمى از بالاى ران پيدا مى شود، مراجعه به زن با وجود مردِ آمپول زن، حرام است؟

ج ـ باب معالجه اگر به حاجت برسد كه معمولاً هم چنين است، مانعى ندارد. آرى، اگر همجنس بدون زحمت و مشقّت در اختيار است و با غير همجنس هم تفاوتى ندارد، براى معالجه و تزريق آمپول، نبايد به سراغ غيرهمجنس رفت. 12/7/78

(س 1116) مراجعه آقايان به دندان پزشك زن با توجه به اينكه دندان پزشك مرد وجود دارد؛ ولى اين مراجعه به علّت صرفه اقتصادى است، چه حكمى دارد؟

ج ـ با وجود دندان پزشك مرد، مراجعه به دندان پزشك زن، غير جايز است؛ مگر آنكه پزشك زن ماهرتر و بهتر باشد و يا مراجعه به او داراى صرفه اقتصادى، زمانى و... باشد. 25/9/73

(س 1117) چون هنگام جرّاحى در اتاق عمل، مجبور هستيم دستهايمان را تا آرنج ضدّ عفونى نموده، بشوييم و در اين هنگام، نامحرم نيز هست و راه گريزى هم نيست تا نبيند، اين كار از نظر شرعى چه حكمى دارد؟

ج ـ جايز است. 15/9/75

(س 1118) ما دانشجو هستيم و استاد، دو يا سه بيمار را در اختيار ما مى گذارد و ما موظّفيم تمام كارهاى مربوط به آنان، از جمله گرفتن نبض، فشارخون، درجه حرارت و... آنها را انجام دهيم و گاهى بايد بر بعضى از كارها مثل سُوندگذارى براى ادرار، نظارت داشته باشيم. با اين توضيح بفرماييد:

1. با توجه به اينكه اين كارها جزء دروس عملى ما محسوب مى شود و بعد از فارغ التحصيلى، مسئول بخشى از بيمارستان مى شويم كه با اين گونه بيماران سر و كار داريم، تكليف ما چيست؟

2. در ارتباط ما با همكاران دانشجويمان، چه در محيط كلاس درس كه استاد به تشريح بى پرده بيمارى و نحوه درمان مى پردازد، و چه در محيط بيمارستان كه دانشجويان دختر و پسر با هم براى معاينه بيمار حاضر مى شوند، مقدارى از آن حريمى كه هميشه وجود داشته، ناخواسته از بين مى رود و اين روابط باعث مى شود كه برخوردهاى بين برادران و خواهران دانشجو، بدون اينكه هيچ نيّت سويى در بين باشد، نزديك تر شود و افراد، راحت تر با هم حرف بزنند. آيا روابط مزبور، بدون قصد تلذّذ، حرام است؟

ج 1 ـ هر چند اين گونه كارها به طور طبيعى و در غير مقام معالجه و ضرورت، حرام است ـ كه در سؤال هم به آن توجه شده ـ ، ليكن به جهت معالجه، هر چند به دليل كارآموزى، جايز و جزء موارد مستثناى از حرمت نظر و لمس است؛ به علاوه كه حرام نبودن را به كمك تزاحم هم مى توان اثبات كرد، چون جامعه بشرى به اين گونه كارشناسان در زمينه بهداشت و درمان نيازمند است و به عنوان واجب كفايى بايد انجام گيرد، و اين گونه واجبات كفايى، از اهميت بالايى برخوردارند و بايد اهم بر مهم مقدم شود؛ و فرقى در جواز امور يادشده با خصوصيت و شرط مرقوم شده، بين زمان دانشجويى و فارغ التحصيلى ندارد.

ج 2 ـ حكم نشست و برخاست و رفت و آمد بين دانشجويان و همكاران با همه خصوصيات ذكر شده در سؤال، حكم نظر و لمس را دارد، و با فرض توقّف يادگرفتن مسائل پزشكى كه واجب كفايى است، نمى توان گفت حرام است؛ ليكن همان گونه كه در سؤال آمده، عزيزان دانشجو هميشه بايد حالت مراقبت و مواظبت را در خود زير نظر داشته باشند و در حدّ توان، رعايت حدود را نمايند و به اندازه لازم، بسنده نمايند.

(س 1119) كسى كه دانشجو نيست و نمى خواهد پزشكى حرفه او باشد، امّا به دليل علاقه و نيز به كار بردن در موارد ديگر، دانش پزشكى را فرا مى گيرد، لمس و نظر به نامحرم براى او چه حكمى دارد؟

ج ـ اگر موارد ديگر، نياز ضرورى جامعه است و از نظر مقرّرات نظام پزشكى مورد قبول است، لمس و نگاه به قدر احتياج، مانعى ندارد؛ ولى اگر بدون توجه به نياز و بدون تشخيص حكومت در آن مورد اقدام مى نمايد، لمس و نگاه حرام است.

3/10/69

(س 1120) لمس و نظر جنس مخالف براى آموزش دانشجويان پزشكى در شرايط خاص، چه حكمى دارد؟

ج ـ حدّالامكان بايد پرهيز نمود و به اندازه نياز و ضرورت بسنده كرد،آن هم با توجه به نياز نظام علمى جمهورى اسلامى به آن؛ به هر حال هميشه بايد متوجه خطر گناه بود و از ريبه و التذاذ پرهيز نمود. 3/2/73