(س 83 ) كسى را مى شناسم كه كارمند و داراى چندين سر عائله است و به زحمت، امرار معاش مى كند و فرزند دانش آموزى دارد كه نمى تواند به نحو شايسته، به وى رسيدگى كند. با توجّه به نياز او از قبيل پول توجيبى و لباس مناسب يك جوان و... سؤال اين است كه آيا بنده مى توانم زكات خود را به دانش آموز مذكور بدهم؟

ج ـ استحقاق در باب زكات و فقر معتبر در مستحقّان آن، به معناى عدم قدرت بر اداره زندگى در حدّ متعارف است. بنابراين، مى توان به امثال مورد سؤال، زكات پرداخت نمود. 8/2/78

(س 84 ) آيا استفاده از وجوهات حاصل از زكات براى برگزارى مسابقات قرآن و نشر فرهنگ قرآنى در بين دانش آموزان، جايز است يا خير؟

ج ـ زكات را مى توان در مطلق امور خيريه عام المنفعه، مصرف نمود و تعليم قرآن و بيان معارف آن، جزو همان موارد است؛ ليكن به شرط آنكه دهنده زكات، خود با قصد قربت و بدون شائبه حيا و رودربايستى (چه رسد به اكراه و اجبار) بخواهد در آن راه مصرف نمايد؛ وگرنه زكات محسوب نمى شود، بلكه گرفتن هم غير جايز است. 29/8/78

(س 85 ) آيا فرد مى تواند زكات فطره يا زكات مالِ خود را براى فرزندان خود كه مشغول تحصيل هستند صرف نمايد؟

ج ـ اگر فرزندان او به كتاب هاى علمى و دينى و امثال آن نياز دارند، پدر مى تواند براى خريد به آنها زكات بدهد. 9/7/79

(س 86 ) دانش آموزى پدرش فوت كرده است. ماهيانه اى را كه از مادرش مى گرفته جمع آورى نموده و به مبلغ هفتصد هزار تومان رسيده است. آن را به برادرش قرض داده و يك سالْ گذشته و قرار است پس از مدّتى آن پول را دوباره به خودش برگردانند. آيا اين پول خمس دارد؟

ج ـ به خاطر بخشش بودن و به خاطر قناعت نمودن، متعلق خمس نمى باشد. 5/9/86

(س 87 ) اگر سال خمسىِ كسى، مثلا پايان شهريور باشد، آيا لوازم التحريرى كه براى سال تحصيلى فرزندانش خريدارى كرده، خمس دارد؟

ج ـ جزو هزينه هاى زندگى است و خمس ندارد؛ به علاوه ظاهراً هبه به فرزند است. 11/7/74

(س 88 ) آيا به كتاب هايى كه انسان مى خواهد در آينده از آنها استفاده نمايد و فعلا مورد نيازش نيست و مطمئن است كه نمى تواند آنها را بعداً يكجا تهيّه كند، خمس تعلّق مى گيرد؟

ج ـ متعلق خمس نيستند و جزو مئونه يا در حكم مئونه اند. 6/9/78

(س 89 ) آيا انسان مى تواند از خمس، جهت خريد كتب مذهبى، به برادرش بپردازد؟

ج ـ مصرف كردن خمس و تصرّف در آن، بدون اجازه مجتهد جامع الشرائط، جايز نمى باشد و موجب ابراء ذمه نيست. 6/3/70

(س 90 ) آيا مى توان پول يا جنسى را كه مختص به زكات و خمس مال است و بايد به مجتهد بدهيم، شخصاً براى ساخت و تجهيز مدارس و... صرف نماييم.

15/8/77

(س 91 ) نظر به موقعيت كنونى كشور از حيث تهاجم فرهنگى همه جانبه كفر جهانى، صرف وجوهات شرعى صدقات و نذورات در امور فرهنگى، على الخصوص تعليم و تبليغ قرآن، از نظر معظّم له چه حكمى دارد؟

ج ـ مصرف نمودن وجوهات شرعى بدون اجازه مجتهد جامع الشرائط، جايز نمى باشد و موجب ابراء ذمّه نيست؛ ليكن در مورد نذورات، اگر براى جهت معيّنى نباشد، در هر كار خيرى مى توان مصرف نمود. 4/2/78

(س 92 ) اين جانب در خارج از كشور به تحصيل اشتغال دارم و هر شش ماه، از طرف وزارت علوم مبلغى به عنوان مقرّرى ارزى به حسابم واريز مى شود. اين مقرّرى در مقابل تعهدى است كه به وزارتخانه مربوطه داده ام تا پس از فراغت از تحصيل، دو برابر مدت تحصيل در اختيار آنها باشم؛ آيا مبلغ اضافى اين پول خمس دارد؟

ج ـ آنچه كه به عنوان ارز به حساب شما واريز مى شود، اگر به عنوان وام تحصيلى باشد، فعلا خمس ندارد؛ ولى اگر به عنوان بورسيّه باشد، مازاد بر مئونه خمس دارد. 3/12/70

(س 93 ) آيا كتاب هايى كه دانشجو از مال پدر خود يا از وامى كه از دانشگاه گرفته مى خرد و منبع درآمدى هم ندارد، خمس دارد؟ در صورتى كه بداند پدر خمس پول كتاب ها را نداده، آيا پرداخت خمس آن واجب است؟

ج ـ متعلق خمس نيست، اما اگر يقين داشته باشد پولى را كه پدر به او داده متعلق خمس بوده، بايد خمس آن را بپردازد؛ اما معمولا چنين يقينى حاصل نمى شود و بر فرض شك هم، تصرف مانعى ندارد. 5/9/86 (س 94 ) آيا به پولى كه دانشجويان براى خريد كتاب از نمايشگاه بين المللى كتاب در تهران قبل از تحويل آن پرداخت مى نمايد ولى هنوز كتاب ها ارسال نشده است، خمس تعلق مى گيرد يا نه؟

ج ـ در فرض مذكور، متعلّق خمس نيست. 4/9/86

(س 95 ) بسيارى از دانشجويان براى حل مشكلات غير قابل پيش بينى خود، در هزينه هاى زندگى صرفه جويى مى كنند و در نتيجه مبلغ قابل توجهى از كمك هزينه تحصيلى كه به آنها پرداخت مى گردد، جمع مى شود. آيا به اين پس انداز، خمس تعلق مى گيرد؟

ج ـ اگر به واسطه قناعت كردن و سخت گيرى، چيزى از مخارج سال انسان زياد بيايد، اداى خمس آن واجب نيست و از مئونه محسوب مى گردد. هرچند احتياط مستحب در اداى آن است. 6/7/77

(س 96 ) آيا پول حاصل از كار دانشجويىِ دانشجو، مشمول حكم خمس مى باشد؟

ج ـ اگر مازاد بر مئونه سال باشد، متعلّق خمس مى باشد. 27/9/82