(س 179 ) ادامه تحصيل در دانشگاه، با توجّه به اينكه بعضى از موارد درسى نكاتى انحرافى يا خلاف شرع دارد، يا اينكه بعضى اساتيد، نكات انحرافى را تعليم مى دهند، آيا جايز است يا خير؟

ج ـ تحصيل و فراگيرى علوم، مانعى ندارد؛ و در مقابل مسائل انحرافى، نهى از منكر با شرايط شرعى، چنانكه در رساله عمليه آمده، لازم است. 3/10/75

(س 180 ) در دوران تحصيل نذر كرده بودم پس از فارغ التحصيل شدن و اشتغال به كار، يك پنجم از حقوق ماهيانه ام را صرف امور خيريه نمايم (البته نوع امور خيريه را مشخّص نكرده بودم) امّا يك ترم قبل از فارغ التحصيلى و قبل از اشتغال، از نذر خود عدول نمودم و علّت آن نيز تورّم اقتصادى بود كه امكان اداى چنين نذرى برايم مشكل ساز بود. حال با توجه به اين موضوع، اولا آيا عدول از نذر مذكور جايز بوده يا خير؟ ثانياً در صورت الزام وفاى به نذر آيا اختصاص مقدارى از نذر مذكور به برادر و خواهر دانشجويم كه خود تمكن مالى ندارند، جايز است؟

ج ـ اگر زمان فارغ التحصيل شدن، توان پرداخت يك پنجم از حقوق ماهيانه را نداريد، نذر شما از اوّل به علت عدم قدرت در زمان فعليت، نذر غير صحيح مى باشد و لزوم وفا ندارد، و در اين جهت فرقى بين كل منذور و يا بعضى از آن نيست؛ بنابراين، اگر صيغه نذر نخوانده ايد (يعنى صيغه مخصوص نذر) و فقط گفته ايد نذر كردم، نذر محقّق نشده است؛ ولى اگر صيغه نذر خوانده ايد، تا زمانى كه قدرت داريد و مى خواهيد به نحو ياد شده در سؤال عمل نماييد ـ يعنى كمك به خويشان دانشجو ـ عمل به نذر محقّق مى شود، حتى اگر همه يك پنجم را به آنها بپردازيد. 19/10/77

(س 181 ) در بعضى از كشورهاى خارجى، در صورتى كه دانشجويان خارجى درخواست كنند كه تابعيت اصلى آنان به تابيعت آن كشور تغيير كند، دانشجو از همه مزايا و امتيازاتى كه هنگام تحصيل به دانشجويان آنجا داده مى شود، برخوردار مى شوند، و بر اساس قوانين آن دولت، فرد مى تواند تابعيت خود را تغيير دهد و دوباره به تابعيت اصلى كه قبلا داشته است برگردد، حكم شرعى اين موضوع چيست؟

ج ـ اگر تحت تأثير افكار و عقايد باطل قرار نگيرند، فى حدّ نفسه مانعى ندارد و تشخيص موضوع، تابع نظر خود مكلف است. 3/9/86

(س 182 ) اينجانب در يكى از امتحانات ورودى براى گرفتن مدرك و استخدام در يك اداره، كتاب را در جلسه امتحان باز كرده و از روى آن چيزى نوشته ام و مراقب هم چيزى نگفته است و معلوم نيست آن چه كه نوشته ام در قبولى ام تأثير خاص داشته باشد، سپس با همان مدرك، استخدام شده ام و اكنون هم مشغول كار مى باشم و از آن كار هم سخت پشيمان و ناراحت هستم. حال سؤال من اين است با توجه به اين عملى كه از من سر زده است، آيا اين حقوقى كه مى گيرم حلال است يا خير؟

ج ـ در صورتى كه ارتقاء و رتبه و اخذ مدرك، منحصر به همان تقلّب بوده و از لحاظ تخصصى تأثيرى بر شغل فعلى داشته باشد، گرفتن نمره و رسيدن به پست بالا با تقلّب، حرام و اجرت مأخوذه بر اين مدرك هم حرام است، ليكن چون ظاهر سؤال، عدم تأثير در شغل فعلى است نمى توان گفت حرام است و خود را از وسوسه دور نماييد كه وسوسه از شيطان است و ان شاءالله خداوند غفور و مهربان از اعمال گذشته كه دنبالش پشيمانى است مى گذرد و عفو مى نمايد. 10/3/80