(س 188 ) بنده معلّم هستم و مقدارى از حقوق خود را به منظور تهيّه خانه و لوازم مورد نياز زندگى، پس انداز مى كنم. آيا به اين پول، خمس تعلّق مى گيرد؟ اجناسى كه براى ازدواج تهيّه مى كنم و در طول سال مورد استفاده نيست، چطور؟

ج ـ اين گونه پول ها كه براى تهيّه خانه و لوازم آن، به طور جبر و الزام كنار گذاشته مى شود، ظاهراً متعلق خمس نيست و در حكم مئونه است. 23/2/74

(س 189 ) گاهى به افراد، مبلغى عيدى، تشويقى يا هديه پرداخت مى شود. اگر فرد قناعت كند و سال خمسى اش برسد، چه حكمى دارد؟

ج ـ خمس به هبه، هديه و عيدى تعلّق نمى گيرد؛ اما تشويقى كه به حساب كار است، جزو ارباح مكاسب است و اگر اضافه بر مئونه سال باشد، خمس به آن تعلق مى گيرد. 11/3/74

(س 190 ) فردى كه در ادارات و مؤسسات دولتى استخدام مى شود، از موقعى كه حقوق به او پرداخت مى شود، اداره يا مؤسسه مربوط، مبلغى از حقوقش را به عنوان بازنشستگى كسر مى كند و موقعى كه بازنشسته شد، هرماه، مقدارى از مبلغ مذكور را به او مى پردازند. آيا اين مبلغ را كه از حقوق او كسر كرده اند و بعد از بازنشستگى به او مى پردازند، خمس دارد يا خير؟ بر فرض وجوب خمس، آيا وجوب تخميس آن، فورى است يا اينكه جزو منافع سالى است كه به او پرداخت مى شود؟

ج ـ جزو منافع سالى است كه به او داده مى شود. 22/10/74

(س 191 ) آيا كسانى كه حقوق ماهيانه دريافت مى كنند (مانند معلّمان) بايد براى هر حقوق يكسال خمسى قرار دهند؟ مثلا اگر حقوق فروردين ماه آنها تا فروردين سال آينده خرج نشد، آيا بايد خمس آن را بپردازند، و همين طور بقيه ماهها، و يا فقط يك سال خمسى قرار دهند؟

ج ـ نمى توانند، چون همه آنها يك قسم درآمد است. 29/5/80

(س 192 ) در صندوق ذخيره فرهنگيان، ماهانه پنج درصد از حقوق معلّمين و كارمندان كسر مى شود و دولت هم به همين مقدار اضافه مى نمايد. و اين صندوق، فعاليت هاى اقتصادى داشته و سود آن نيز به اين مبلغ افزوده مى شود و در پايان مدّت خدمت، كليه پول و سود ده ساله يا بيشتر را به معلّم و كارمند پرداخت مى كنند. اين پول و سود آن از نظر خمس چگونه است؟

ج ـ چنين پول هايى كه قبلا در اختيار نبوده، تا فايده محسوب گردد، جزو درآمد سالِ وصول است و چون فايده اى است كه در مقطعى خاص و به نحوه اى خاص به دست آمده، مى توان خمسش را تا سال آينده در همان زمان محاسبه كرد؛ يعنى اگر تا سال آينده در همان زمان، خرج زندگى نشد، خمس دارد، يا اينكه مى تواند مانند بقيّه درآمدهاى پيش از سال خمسى محسوب نمايد. 2/9/86

(س 193 ) آيا به حقوق بازنشستگى معلّمين خمس تعلّق مى گيرد؟

ج ـ حقوق بازنشستگى، مانند بقيّه درآمدهاست كه اگر مازاد بر مخارج باشد، خمس دارد. 24/10/76

(س 194 ) شروع سالِ خمس من اول شهريور است. معمولا امتحانات مدارس در ارديبهشت و خرداد برگزار مى شود و بعد از شش ماه، اجرت اضافه كارى ما در ايام امتحانات پرداخت مى شود. خواهشمندم توضيح بفرماييد كه اگر اجرت كارى را كه قبل از پايان سال خمسى انجام داده ام، بعد از پايان سال دريافت كنم، خمس به آن تعلّق مى گيرد يا نه؟

ج ـ اجرت همه سال ها كه در سال آخر به او داده مى شود، جزو منافع سالى است كه به او پرداخت مى گردد. پس اگر از مخارج آن سال زياد بيايد، متعلق خمس است نه سال هاى قبل كه در اختيارش نبوده تا غنيمت محسوب گردد. 7/11/77

(س 195 ) كارمندى كه از مأموريت آموزشى استفاده مى كند، روال چنين است كه بايد ابتدا هزينه تحصيل خود را بپردازد و پس از اتمام دوره با ارائه كارنامه قبولى، هزينه تحصيل را سازمان پرداخت كند. سؤال اين است كه اگر بعد از سال خمسى، سازمان مبالغ را به حساب فرد واريز كند، خمس به آن تعلّق مى گيرد يا خير؟

ج ـ زمانى كه به حساب او واريز شد، جزو درآمدش محسوب مى شود. 15/8/77