(س 214 ) با عنايت به جايگاه مهم مراكز آموزش عالى و پژوهشى در دنياى امروز، در راستاى ايفاى رسالت تعليم و تربيت و با توجّه به نياز مبرم اين مراكز به كمك هاى مردمى و نظر به اهميّت سنّت حسنه وقف، استدعا دارد نظر شريفتان را نسبت به وقف براى بهره مندى، اين مراكز مرقوم فرماييد.

ج ـ وقف براى دانشگاهها و مراكز علمى و تحقيقى و تعليم و تربيت در جمهورى اسلامى، نه تنها يك سنّت حسنه و روش نيكوست، بلكه چون در راستاى حفظ و تقويت و عزّت و سربلندى علمى كشور است، از فضيلت و استحباب بالا و اجر عظيم برخوردار است. 14/4/74

(س 215 ) مدرسه اى توسط فرد خيّرى بنا شده و به عنوان دبستان وقف گرديده است. متولّى منصوص، پس از چند سالْ كليه حقوق اين مدرسه (اعم از ساختمانى، آموزشى و غيره) را به آموزش و پرورش واگذار كرده است. اكنون با توجّه به اينكه مدرسه اى در مجاورت آن ساخته شده و به عنوان دبستان دخترانه است، ولى در آن محل دبيرستان دخترانه نيست. آيا آموزش و پرورش مى تواند آن مدرسه قبلى را كه به عنوان دبستان وقف شده بوده است، به دبيرستان تبديل كند؟

ج ـ ظاهراً اين گونه وقف ها كه وقف مشروط است و شرطش به خاطر بى فايده بودن نمى تواند تحقق پيدا كند، مورد وقف به ملكيت مالك و واقف برمى گردد. و چه نيكوست كه براى رعايت احتياط، او هم آن مورد وقف را در كارهاى شبيه به غرض قبلى در وقف، وقف نمايد. 5/9/86

(س 216 ) مقدارى از زمين مدرسه اى را جزء مسجدى قرار داده اند. آيا بايد اين قسمت تخريب شود و به مدرسه واگذار گردد و يا اينكه چون ساخته اند اشكالى ندارد؟

ج ـ در صورت وقف بودن زمين مذكور، بايد از متولّى وقف اجاره نمود و بعد از اجاره، تصرّف و نماز خواندن در آن، مانند همه زمين هاى موقوفه كه براى ساختمانْ اجاره داده مى شود، مانعى ندارد. 17/8/75

(س 217 ) آيا در اتاق هاى مربوط به مسجد، داير كردن كلاس هاى آموزشى علوم جديد توسط معلّمين و مربيّان مسلمان و مؤمن با رعايت شئونات مسجد جايز است يا نه؟

ج ـ انجام هر كار خيرى در مسجد كه مزاحم نماز و نمازگزاران نباشد، مانعى ندارد؛ ليكن رعايت جلب نظر و رضايت امام جماعت محل، لازم است. 18/4/74

(س 218 ) اگر شخصى مقدارى از حقوق شرعى و سهم امام(عليه السلام) و چيزهايى را كه صرف آن در مصارف شرعى بايد با اجازه مراجع باشد، در امر ساختمان مدرسه و... مصرف كند، آيا شرعاً حق دارد، آنچه را كه به عنوان اداى حقوق شرعى، پرداخته است، پس بگيرد؟ يا زمين آن را پس بگيرد و يا اقدام به فروش ساختمان آن مؤسسه يا مدرسه نمايد؟

ج ـ اگر با اجازه مرجع تقليد در مورد اجازه، مصرف نموده باشد، حقّ پس گرفتن آن را ندارد. 3/9/86

(س 219 ) زمينى براى ساختن مدرسه به آموزش و پرورش هديه كردم، ولى بعد از مشورت و اطلاع از اينكه با پول آن زمين مى توان چندين مدرسه در محله هاى ديگر شهر ساخت، براى پس گرفتن آن زمين اقدام كردم. آيا اين كار براى من جايز است؟

ج ـ اگر كسى چيزى را به غير ذى رَحِم هبه كند، در صورتى كه هبه قربةً الى الله نبوده، يا در مقابلش عوض نگرفته باشد، ولو اندك و عين موهوب نيز باقى باشد و موهوبٌ له در چيزى كه به او هبه شده تصرّفى كه آن را تغيير بدهد نكرده باشد، هبه كننده مى تواند به هبه خود رجوع كند و عين چيزى را كه هبه نموده، از شخص پس بگيرد. 5/9/86

(س 220 ) وزارت آموزش و پرورش، قسمتى از يك قبرستان نسبتاً قديمى را بدون كسب موافقت اهالى، براى ساخت مدرسه، تصرف كرده و مدرسه اى را در آن ساخته است كه دانش آموزان در آن نماز مى خوانند. اين كار چه حكمى دارد؟

ج ـ تصرّف در قبرستان هاى متروكه كه معلوم نيست وقف قبرستان بوده يا زمين موات (با توجّه به اينكه غالباً قبرستان هاى قديمى و متروكه، از قسم دوم است) مانعى ندارد. مخصوصاً بعد از آنكه ساختمان و بنا در آن به وجود آمده و مسأله نبش حل شده است و نماز هم مانند بقيّه تصرفّات جايز و درست است. 5/9/86