(مسئله 99) «سعى» بايد بين صفا و مروه باشد و اگر مسير بين صفا و مروه را چند طبقه كنند، سعى نمودن از هر طبقه جايز است، چون سعى و مشى از صفا به مروه و بالعكس ـ كه مورد نص و فتوى است ـ در هر طبقه ولو بالاتر از كوهها هم باشد، بر آن صدق مى كند و صدق در هر طبقه عرفاً تابع سعى در همان طبقه است و لذا كسى كه با هواپيما از شهرى به شهر ديگر مى رود و بر مى گردد گفته مى شود كه از فلان شهر به شهر ديگر رفت و آمد نموده است، گرچه مسيرش ميان آن دو شهر روى زمين نبوده است.

(مسئله 100) واجب است فاصله ميان صفا و مروه را طى كند و بايد توجه داشت كه هم اكنون قسمتى از كوه صفا و مروه را با سنگ مفروش كرده اند و تنها قسمتى از كوه نمايان است و لازم نيست به قسمت بالاى سراشيبى برود، بلكه همين اندازه كه به قسمت سربالايى برود و مقدارى از آن را جزو سعى قرار دهد، كفايت مى كند و احتياط و دقّت زياد كه پاشنه پاى خود را به كوه برساند نه تنها لازم نيست بلكه ممكن است نامطلوب هم باشد .

(س 101) كودك مميّزى را ولىّ او به سعى مى برد، آيا لازم است در ابتداى سعى او را براى نيّت بيدار كند؟ چنانچه در آغاز بيدار باشد و در بين راه به خواب رود، چه حكمى دارد؟

ج ـ حكم بزرگسالان و بالغين را دارد و بايد در ابتدا و در بين سعى بيدار باشد و نيّت را در ابتداى سعى انجام دهد.

(س 102) اگر كودك را در حال خواب طواف يا سعى دهند يا بخشى از طواف و سعى را در خواب باشد، چه حكمى دارد؟

ج ـ اگر كودك غير مميّز باشد، مانعى ندارد، چون او طواف نمى كند بلكه او را طواف و سعى مى دهند. بنابراين، شرايط صحّت طواف، مثل طهارت، نيّت و بيدار بودن و امثال آنها برايش معتبر نمى باشد، آرى، اگر طفل مميّز باشد حكم بزرگسالان و بالغين را دارد كه در مسئله قبل بيان شد.

(مسئله 103) اگر شخصى به جهت كنترل همراهان خود در حين سعى به عقب برگردد و بدون توجّه مجدّداً همان مسافت را طى كند، و يا گمان كند در محلِ هروله، واجب است كه هروله كند و لذا برگردد و مقدارى را كه عادى طىّ كرده بود، با هروله تكرار كند به سعى او ضررى نمى زند، چون زياده عمديّه نمى باشد، ليكن احتياط در رها كردن آن سعى و از سرگرفتن آن مطلوب است.

(س 104) آيا در سعى موالات واجب است؟

ج ـ واجب نمى باشد، ليكن فاصله زياد انداختن بين اشواط مطلوب نيست.

(مسئله 105) اگر كسى به هيچ گونه حتى سواره نتواند سعى را به جا آورد بايد نايب بگيرد تا سعى را به جاى او انجام دهد و بعد خودش تقصير كند.

(س 106) وظيفه افراد معذورى كه نمى گذارند در طبقه اول با چرخ سعى كنند چيست؟

ج ـ اگر مسير بين صفا و مروه را چند طبقه كنند، سعى نمودن از هر طبقه جايز است، چون سعى بين صفا و مروه كه مورد نص وفتوى است صدق مى كند.

(مسئله 107) پس از فراغت از سعى لازم نيست فوراً تقصير كند، بلكه مى تواند آن را به تأخير اندازد، كما اينكه مى توان در منزل يا جاى ديگر تقصير نمود و اولى و احوط تقصير در مروه است، ولى به هر حال بايد پيش از احرام حج، تقصير را انجام داد كه احرام داخل در احرام نشود.

(س 108) در فتواى فقها، استحباب سعى وارد نشده است، آيا سعى استحباب نفسى دارد يا نه؟

ج ـ از بعضى روايات استحباب نفسى سعى استفاده مى شود مثل آنچه صحيحاً روايت كرده محمد بن قيس از ابى جعفر(عليه السلام) قال: «قال رسول اللّه(صلى الله عليه وآله) لرجل من الانصار إذا سعيت بين الصفا والمروة كان لك عند اللّه اجر من حج ماشياً من بلاده»[1] پس در اينكه حضرت ثواب سعى را معادل با حج پياده از شهرش براى سعى كننده قرار داده شهادت است بر اينكه سعى ثواب مستقلى دارد و الاّ قرار دادن ثواب جزء معادل ثواب كل مناسب نبود.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. وسائل الشيعة 13: 471، أبواب السعي، باب1، حديث 15.