در صحيح بودن طواف چند چيز شرط مى باشد:

اول: نيّت

يعنى شخص بايد طواف را باقصد قربت وبراى اطاعت خداوند به جا آورد وترديد در نيّت موجب بطلان عمل است.

(مسئله 153) لازم نيست نيّت را به زبان بياورد بلكه همين كه بنا داشته باشد اين عمل را به جا آورد وانگيزه اش خدايى باشد كفايت مى كند.

دوم: طهارت از حدث

(مسئله 154) طهارت از حدث اكبر واصغر در طواف واجب شرط صحّت است، چه طواف عمره باشد يا طواف حجّ يا طواف نساء.

(مسئله 155) طهارت از حدث اكبر در طواف مستحبى شرط است، بنابراين اگر كسى با غفلت و نسيان با حالت جنابت طواف مستحبى انجام دهد طوافش صحيح نمى باشد.

(مسئله 156) اگر شخصى كه حدث اكبر يا اصغر داشته، طواف واجب به جا آورد، طواف او باطل است، چه از روى عمد باشد، چه از روى غفلت يا نسيان يا به علّت ندانستن مسأله.

(مسئله 157) اگر در اثناى طواف حدث عارض شود، پس اگر بعد از تجاوز از نصف باشد، بايد طواف را قطع كند وطهارت تحصيل كند واز همان جا كه طواف را قطع كرده تمام كند، و اگر پيش از تمام شدن دور چهارم، وبعد از گذشتن از نصف حدث عارض شود، احيتاط مستحب آن است كه طواف را تمام كند وسپس اعاده كند، واين حكم در حدث اصغر است و اگر قبل از گذشتن از نصف باشد در اين صورت طواف باطل است. وبايد پس از وضو آن را از سر بگيرد، خواه حدث به اختيار خارج شود يا بدون اختيار. ودر هر صورت اگر طواف را در تمام صُور از سر بگيرد مجزى است وراحت تر هم مى باشد.

احكام حائض

احكام حيض به طور مفصّل در توضيح المسائل آمده است ولى از آنجايى كه ممكن است بانوان در ايّام حج دسترسى به توضيح المسائل نداشته باشند به طور مختصر به برخى از احكام آن اشاره مى كنيم وسپس به بيان وظيفه بانوان حائض نسبت به طواف و نماز طواف مى پردازيم.

حيض خونى است كه غالباً در هر ماه چند روزى از رَحِم زنها خارج مى شود وزن را در موقع ديدن خون حيض «حائض» مى گويند.

(مسئله 158) خون حيض در بيشتر اوقات، غليظ وگرم ورنگ آن سرخ، مايل به سياهى يا سرخ است و با فشار و كمى سوزش بيرون مى آيد.

(مسئله 159) زنها چه سيده باشند و چه غير سيده باشند، بعد از گذشت پنجاه سال قمرى اگر خون حيض نبينند و عادت ماهانه آنها كلاً قطع شود يا خونى كه مى بينند شك داشته باشند كه حيض است يا غير آن، يائسه مى باشند يعنى خونى كه مى بينند محكوم به حيض نيست، ولى اگر خونى كه مى بينند يقين داشته باشند كه همان خون عادت قبل از پنجاه سالگى است تا زمانى كه يقين دارند همان خون است يائسه نشده اند و بايد به وظيفه حائض عمل كنند.

(مسئله 160) خونى كه دختر پيش از تمام شدن نه سال مى بيند حيض نيست.

(مسئله 161) دخترى كه نمى داند سيزده سالش تمام شده يا نه، اگر خونى ببيند كه نشانه هاى حيض را نداشته باشد حيض نيست و اگر نشانه هاى حيض را داشته باشد واطمينان به حيض بودنش پيدا كند حيض است ومعلوم مى شود كه بالغه شده است.

(مسئله 162) مدت حيض كمتر از سه روز وبيشتر از ده روز نمى شود و اگر مختصرى هم از سه روز كمتر باشد حيض نيست.

(مسئله 163) سه روز اول حيض بايد پشت سرهم باشد، پس اگر مثلاً دو روز خون ببيند و يك روز پاك شود و دوباره يك روز خون ببيند، حيض نيست.

(مسئله 164) لازم نيست در تمام سه روز خون بيرون بيايد، بلكه اگر در فَرْج خون باشد كافى است وچنانچه در بين سه روز، مختصرى پاك شود ومدت پاك شدن به قدرى كم باشد كه بگويند در تمام سه روز در فرج خون بوده، باز هم حيض است.

(مسئله 165) اگر سه روز پشت سرهم خون ببيند و پاك شود، چنانچه دو باره خون ببيند و روزهايى كه خون ديده و در وسط پاك بوده، روى هم از ده روز بيشتر نشود، روزهايى هم كه در وسط پاك بوده، حيض است.

(مسئله 166) اگر خونى ببيند كه از سه روز بيشتر واز ده روز كمتر باشد ونداند خون حيض است يا زخم، اگر قبلاً حيض بوده، حيض و اگر پاك بوده، پاك قرار دهد، وچنانچه نمى داند پاك بوده يا حيض، همه چيزهايى را كه بر حائض حرام است، ترك كند وهمه عبادتهايى كه زن غير حائض انجام مى دهد به جا آورد.

(مسئله 167) اگر كمتر از سه روز خون ببيند و پاك شود وبعد از سه روز خون ببيند، خون دوم حيض است وخون اوّل اگر چه در روزهاى عادتش باشد حيض نيست.

(مسئله 168) اگر زن در بين نماز حائض شود نماز او باطل است.

(مسئله 169) اگر خونى ببيند و شك كند كه خون حيض است يا استحاضه، چنانچه شرايط حيض را داشته باشد، بايد حيض قرار دهد.

(مسئله 170) اگر زن در بين نماز شك كند كه حائض شده يا نه نماز او صحيح است، ولى اگر بعد از نماز بفهمد كه در بين نماز حائض شده نمازى كه خوانده باطل است.

(مسئله 171) خواندن وهمراه داشتن قرآن ورساندن جايى از بدن به حاشيه وبين خطهاى قرآن ونيز خضاب كردن به حنا ومانند آن در غير حال احرام براى حائض مكروه است.

(مسئله 172) نمازهاى يوميه اى كه زن در حال حيض نخوانده، قضا ندارد، ولى روزه هاى واجب را بايد قضا نمايد.

(مسئله 173) هرگاه وقت نماز داخل شود و بداند كه اگر نماز را تأخير بيندازد، حائض مى شود، بايد فوراً نماز بخواند.

(مسئله 174) اگر زن حائض بعد از پاك شدن شك كند كه براى نماز وقت دارد يا نه، بايد نمازش را بخواند.

(مسئله 175) اگر به خيال اينكه به اندازه تهيّه مقدمات نماز و خواندن يك ركعت وقت ندارد، نماز نخواند و بعد بفهمد كه وقت داشته، بايد قضاى آن نماز را به جا آورد.

(مسئله 176) زنى كه معمولاً ماهى يك مرتبه خون مى بيند اگر در يك ماه دو مرتبه خون ببيند وآن خون، نشانه هاى حيض را داشته باشد، چنانچه روزهايى كه در وسط پاك بوده از ده روز كمتر نباشد بايد هر دو را حيض قرار دهد.

(مسئله 177) اگر زن پيش از ده روز پاك شود و بداند كه در باطن خون نيست، بايد براى عبادتهاى خود غسل كند، اگر چه گمان داشته باشد كه پيش از تمام شدن ده روز دو باره خون مى بيند ولى اگر يقين داشته باشد كه پيش از تمام شدن ده روز دوباره خون مى بيند، نبايد غسل كند ونمى تواند نماز بخواند وبايد به احكام حايض عمل نمايد.

(مسئله 178) بعد از آنكه زن از خون حيض پاك شد، واجب است براى نماز و عبادتهاى ديگرى كه بايد با وضو يا غسل يا تيمّم به جا آورده شود، غسل كند و دستور آن مثل غسل جنابت است و از وضو كفايت مى كند.

(مسئله 179) چند چيز بر حائض حرام است :

1 ـ نماز و طواف و عبادتهايى كه بايد با وضو يا غسل يا تيمم به جا آورده شود ولى به جا آوردن عبادتهايى كه وضو و غسل و تيمّم براى آنها لازم نيست مانند نماز ميّت مانعى ندارد.

2 ـ كارهايى كه بر جنب حرام است مانند توقّف در مسجد.

3 ـ جماع در فَرج و دُبُر كه بر مرد و زن حرام است.

(مسئله 180) بانوان پس از دوره قاعدگى و قطع خونريزى بايد غُسل حيض به جا آورند و نماز و ساير عبادتهاى خود را انجام دهند و اين غسل از وضو كفايت مى كند.

(س 181) زنى كه در ايّام عادت، خون مى بيند، بعد از پاك شدن رطوبت زرد رنگى مى بيند كه شك دارد خون است يا نه ونمى داند تا ده روز ادامه دارد يا نه تكليف چيست؟

ج ـ اگر مطمئن است كه قبل از ده روز خون قطع مى شود، محكوم به حيض است و اگر مطمئن است كه از ده روز تجاوز مى كند، آنچه بعد از عادت مى بيند محكوم به استحاضه است و اگر در تجاوز از ده روز شك دارد، ايّام مشكوك ايّام استظهار است كه بايد اعمال مستحاضه را بجا آورد و همه چيزهايى را كه بر حائض حرام است، ترك كند.

(س 182) آيا ترشّحات سفيد رنگ در زنها پاك است؟ وآيا وضو و غسل را باطل مى كند؟

ج ـ پاك است ووضو وغسل را هم باطل نمى كند.

(س 183) زنى در هنگام حائض شدن، خونى مى بيند كه نشانه هاى حيض را ندارد و پس از چند ساعت ويا يك روز، خون او داراى نشانه هاى حيض مى شود آيا خون اوّلى خون حيض است يا خير؟

ج ـ اگر متصل باشد خون حيض است.

احكام حائض نسبت به طواف و نماز طواف

(س 184) زن حائض و نفساء بعد از پاك شدن از حيض يا نفاس بايد براى طواف و نماز غسل كند آيا وضو هم لازم است، يا غسل، از وضو كفايت مى كند؟

ج ـ تمام اغسال واجبه ومستحبّه از وضو كفايت مى كند و وضو لازم نيست.

(مسئله 185) اگر صاحب عادت وقتيّه و عدديّه، كه عددش مثلاً هفت روز است، در روز هفتم پاك نشد و غسل كرد و اعمال حج را به جا آورد، ولى بعداً لك ديد، اگر خون از روز دهم تجاوز نكرده در وسعت وقت بايد طواف و نماز را اعاده كند و در ضيق وقت، اعاده ندارد و عمل به اماريّت عادت موجب اجزاء در ضيق وقت مى باشد.

(س 186) اگر زن حائض، اعمال عمره تمتع را جهلاً انجام دهد، چه حكمى دارد؟

ج ـ اعمالش باطل است، چون طهارت از حدث، شرط واقعى طواف و نماز آن مى باشد.

(مسئله187) اگر زنى حيض بود و نمى دانست و اعمال عمره را به جا آورد، اگر در وسعت وقت است، بايد طواف و نماز را اعاده كند، ولى اگر وقت ندارد در اين كه وظيفه مبدل شده يا نه، اشكال است و احتياط را مراعات نمايد.

(مسئله 188) اگر زنى در عمره تمتع، قبل از سه شوط و نيم حائض شد و تا قبل از رفتن به عرفات پاك نشد مورد عدول به حج افراد است، و اگر بعد از سه شوط و نيم در طواف عمره تمتع حائض شد بايد سعى و تقصير را انجام دهد و براى حج تمتّع محرم شود و در وقت انجام طواف حج، قبل يا بعد از آن، بقيّه طواف عمره تمتّع و نماز آن را به جا آورد.

(مسئله 189) اگر زنى عمره تمتّع را انجام داد و بعد از عمل متوجه شد كه طواف او باطل بوده است و بعداً عذر زنانه پيدا كرد و تا وقوف به عرفات پاك نشد بايد براى حج محرم شود و پس از آمدن به مكّه و رفع عذر، طواف و نماز آن را انجام دهد.

(مسئله 190) اگر زن حائض در اثناى طواف شك كند كه غسل حيض را انجام داده يا نه، بايد فوراً از مسجد الحرام خارج شود. در اينجا دو صورت دارد. صورت اول: اگر نصف شوط چهارم را تمام كرده بود سپس شك كرد، بايد غسل كند و برگردد و تتمه آن طواف را به جا آورد و احتياط آن است كه آن رانيز اعاده كند، صورت دوم: اگر قبل از نصف شوط چهارم شك كرده بود، بايد بعد از غسل كردن، طواف را اعاده كند و اگر طواف را در هر دو صورت از سر گرفت مجزى است.

(مسئله 191) اگر زنى در احرام عمره تمتع بعد از طواف وقبل از نماز طواف يا در بين نماز حائض شود بايد فوراً از مسجد خارج شود و اگر وقت وسيع است صبر كند تا پاك شود و نماز را بخواند وبعد بقيّه اعمال را انجام دهد و اگر وقت تنگ باشد سعى و تقصير عمره را خودش انجام دهد و به حج تمتع محرم شود و بعد از طواف حج يا قبل از آن نماز طواف را بخواند و سپس بقيه اعمال را انجام دهد.

(مسئله 192) اگر زن، در احرام عمره تمتع پس از نماز طواف حائض شود، مشكلى براى اعمال پيش نمى آيد، چون در سعى و تقصير طهارت شرط نيست و محل سعى جزو مسجد نمى باشد بنابر اين بايد عمره تمتع را به پايان ببرد.

(مسئله 193) اگر زنى نماز را در غير مقام ابراهيم (عليه السلام)بخواند و بعد متوجه شود كه حائض شده و تا وقوف به عرفات پاك نمى شود عمره او صحيح است و بايد نماز را در پشت مقام اعاده كند.

احكام مستحاضه

يكى از خونهايى كه از رَحِم زن خارج مى شود «خون استحاضه» است و زن را در موقع ديدن خون استحاضه «مستحاضه» مى گويند. خون حيض و استحاضه براى زنهايى كه رَحِمشان را در آورده اند، نيست، چون هر دو خون از رَحِم است. و با نبود آن، محلّى براى آن نيست و خونى كه از آنها خارج مى شود مثل بقيّه خونهاى بدن است كه فقط نجس است.

(مسئله 194) خون استحاضه در بيشتر اوقات، زرد رنگ و سرد است وبدون فشار وسوزش بيرون مى آيد و غليظ هم نيست، ولى ممكن است گاهى سياه يا سرخ و گرم و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون آيد.

اقسام استحاضه

(مسئله 195) خون استحاضه بر سه قسم است: قليله، متوسطه و كثيره.

«قليله» آن است كه خون فقط روى پنبه اى را كه زنان باخود برمى دارند آلوده كند ودر آن فرو نرود.

«متوسطه» آن است كه خون به درون پنبه فرو رود؛ و از طرف ديگر بيرون آيد، ولى به دستمالى كه معمولاً زنان براى جلوگيرى از خون مى بندند، جارى نشود.

«كثيره» آن است كه خون از پنبه به دستمال جارى شود.

(مسئله 196) اگر زنى پيش از نماز يا در بين آن، خونِ استحاضه متوسطه ببيند بايد براى آن نماز غسل كند و غسل از وضو كفايت مى كند و براى بقيّه نمازهاى آن روز، غسل لازم نيست ولى بايد براى هر نماز دستمال را عوض نموده يا آب بكشد و همچنين ظاهر فَرْج را تطهير نمايد.

(مسئله 197) در استحاضه كثيره، علاوه بر كارهاى استحاضه متوسطه كه در مسئله قبل بيان شد مستحاضه بايد يك غسل براى نماز ظهر و عصر و يكى براى نماز مغرب وعشاء به جا آورد و بين نماز ظهر و عصر فاصله نيندازد، و اگر فاصله بيندازد، بايد براى نماز عصر دوباره غسل كند ونيز اگر بين نماز مغرب وعشا فاصله بيندازد، بايد براى نماز عشا دو باره غسل نمايد و غسل از وضو كفايت مى كند.

(مسئله 198) مستحاضه كثيره يا متوسطه اگر پيش از داخل شدن وقت نماز، براى نماز غسل كند، غسل او باطل است، بلكه اگر نزديك اذان صبح براى نماز شب غسل كند ونماز شب را بخواند، احيتاط واجب آن است كه بعد از داخل شدن صبح، دو باره غسل را به جا آورد.

(مسئله 199) اگر خون استحاضه در باطن باشد وبيرون نيايد، وضو وغسل باطل نمى شود، و اگر بيرون بيايد، هر چند كم باشد، وضو و غسل را باطل مى كند.

(مسئله 200) زن مستحاضه اگر بعد از نماز خود را وارسى كند و خون نبيند، اگر چه بداند دو باره خون مى آيد با وضويى كه دارد، مى تواند نماز بخواند.

(مسئله 201) زن مستحاضه اگر بداند كه پيش از گذشتن وقت نماز، به كلّى پاك مى شود، يا به اندازه خواندن نماز، خونْ بند مى آيد، بنابر احتياط واجب، بايد صبر كند ونماز را در وقتى كه پاك است بخواند.

(مسئله 202) مستحاضه كثيره و متوسطه، وقتى به كلّى از خون پاك شد بايد غسل كند، ولى اگر بداند از وقتى كه براى نماز قبلى مشغول غسل شده ديگر خون نيامده لازم نيست دو باره غسل نمايد.

(مسئله 203) مستحاضه قليله بعد از وضو، ومستحاضه كثيره بعد از غسل ومتوسطه بعد از غسل براى اولين نماز وبعد از وضو براى نمازهاى بعدى، بنابر احتياط واجب بايد فوراً مشغول نماز شود ولى گفتن اذان واقامه و خواندن دعاهاى قبل از نماز، اشكال ندارد و در نماز هم مى تواند كارهاى مستحب مثل قنوت وغير آن را به جا آورد.

(مسئله 204) زن مستحاضه اگر بين غسل و نماز فاصله بيندازد، بايد دوباره غسل كند وبلا فاصله مشغول نماز شود، ولى اگر خون در داخل فضاى فَرْج نيايد، غسل لازم نيست.

(مسئله 205) مستحاضه قليله اگر بخواهد غير از نماز، كارى انجام دهد كه شرط آن وضو داشتن است، مثلاً بخواهد جايى از بدن خود را به خط قرآن برساند، بايد وضو بگيرد، وبنابر احتياط واجب، وضويى كه براى نماز گرفته، كافى نيست.

(مسئله 206) براى زن مستحاضه متوسطه وكثيره رفتن به مسجد الحرام ومسجد النبى (صلى الله عليه وآله) وتوقف در مساجد ديگر وخواندن سوره اى كه سجده واجب دارد در صورتى جايز است كه غسل كند اگر چه كارهاى ديگرى را كه براى نماز واجب است، مثل عوض كردن پنبه ودستمال، انجام نداده باشد.

(مسئله 207) اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بخواند بايد براى هر نماز، كارهايى را كه براى نماز ادا بر او واجب است، به جا آورد.

(مسئله 208) اگر زن در استحاضه كثيره يا متوسطه بخواهد پيش از وقتِ نماز جايى از بدن خود را به خطّ قرآن برساند، بايد غسل كند.

(مسئله 209) نماز آيات بر مستحاضه واجب است و بايد براى نماز آيات هم، كارهايى را كه براى نماز يوميه بيان شد، انجام دهد.

(مسئله 210) اگر زن بداند خونى كه از او خارج مى شود، خون زخم نيست وشرعاً حكم حيض ونفاس را ندارد، بنابر احتياط واجب، بايد به دستور استحاضه عمل كند، بلكه اگر شك داشته باشد كه خون استحاضه است يا خونهاى ديگر، چنانچه نشانه آنها را نداشته باشد، بنابر احتياط واجب بايد كارهاى استحاضه را انجام دهد.

(س 211) اگر زن مستحاضه غسل استحاضه نمايد، ولى كثيره و يا متوسطه بودن آن را معين نكند چه صورتى دارد.

ج ـ مانعى ندارد.

(مسئله 212) زنى كه حيض نمى شود ولى گاهى خون مى بيند، اگر خون تا سه روز، استمرار ندارد، ولو به اين نحو كه پس از خارج شدن تا اين مدت، باطن فرج آلوده باشد. حكم استحاضه را دارد.

(س 213) زنى كه در ايّام عادت ماهانه بر اثر خوردن قرص، خونريزى ندارد ليكن لكه هايى مى بيند وممكن است اين لك بينى در تمام ايّام عادت قبلى ادامه يابد، آيا وظيفه او عمل به احكام حائض يا مستحاضه است يا هيچ كدام؟

ج ـ اگر توالى ندارد محكوم به حيض نمى باشد و استحاضه است.

(مسئله 214) اگر زنى به علّت خوردن قرص، نظم عادت ماهانه اش به هم بخورد، به طورى كه گاهى در مدّت طولانى مرتّب خون و لك مى بيند، اگر خون سه روز استمرار داشته باشد اگرچه به اين صورت كه تا سه روز باطن فَرج آلوده باشد، حكم حيض را دارد، و گرنه بايد به وظايف مستحاضه عمل كند.

احكام مستحاضه نسبت به طواف و نماز طواف

(س 215) زنى كه مستحاضه است، بعد از طواف متوجّه مى شود كه خون از او خارج شده وبايد براى نماز طواف، غسل كند. در اين صورت اگر به منزل برود، مدّتى طول مى كشد، آيا مى تواند نماز را با تيمّم بخواند؟

ج ـ اگر خون قطع نمى شود، براى به جا آوردن هر يك از طواف و نماز بايد غسل كند وبايد طورى باشد كه بعد از غسل مبادرت به عمل نمايد، و اگر با رفتن به منزل نتواند مبادرت كند، نزديك مسجد الحرام غسل كند، و اگر نزديك مسجد هم نتواند غسل كند، براى ورود به مسجد، تيمّم بدل از غسل نمايد.

(س 216) زنى كه در حال استحاضه است وبراى طواف، خود را تطهير كرده، بعد از طواف نمى داند كه از وى خون خارج شده يا خير، آيا لازم است براى نماز طواف، خود را وارسى كند يا خير؟

ج ـ اگر به خروج خون يقين ندارد، وارسى لازم نيست، و اگر خون خارج نشود، مى تواند با همان غسل، نماز طواف را بخواند، ولى اگر كشف خلاف بشود، بايد پس از تجديد غسل، نماز را اعاده كند.

(س 217) اگر زنى در بين نمازِ طواف مستحاضه متوسطه شود، چه حكمى دارد؟

ج ـ بايد نماز را رها كند وبراى همان نمازى كه درميان آن مستحاضه متوسطه شده، غسل نمايد و سپس نماز را بجا آورد.

(س 218) آيا مستحاضه قليله بدون وضو مى تواند طواف مستحبى انجام دهد؟

ج ـ وضو لازم نيست ولى تطهير بدن لازم است و براى نماز آن وضو هم لازم است.

(س 219) آيا براى مستحاضه كثيره جايز است كه با يك غسل هم نمازهاى روزانه را به جا آورد و هم طواف و نماز آن را انجام دهد؟

ج ـ مستحاضه كثيره و متوسطه علاوه بر اغسال يوميّه يك غسل براى طواف و يكى هم براى نماز آن انجام دهد و هر كدام از طواف و نماز مستقل هستند يعنى براى هر يك غسل لازم است مگر آنكه از زمان غسل كردن براى طواف تا آخر نماز خون قطع شود. (مسئله 220) در استحاضه قليله، زن بايد براى طواف يا نماز، ظاهر فَرْج را هم، اگر خون به آن رسيده، آب بكشد و پنبه را عوض كند و وضو بگيرد.

(س 221) دو شيزه اى هستم كه قبل از اعمال حج، رطوبت زرد رنگى را ديدم كه علايم حيض را ندارد، آيا دوشيزگان هم مانند زنها استحاضه مى شوند؟

ج ـ استحاضه مخصوص زنها نيست، بلكه دخترها هم اين خون را مى بينند.

(س 222) اگر زن مستحاضه بعد از به جا آوردن طهارت (از غسل يا وضو) مشغول طواف مى شود، در اثناى طواف لك مى بيند، وظيفه او چيست؟

ج ـ اگر خون او مستمر است وبه وظيفه عمل كرده، با تحفظ از خروج خون چيزى بر او نيست ودر غير اين صورت حكم حدث جديد را دارد.

(مسئله 223) مستحاضه كثيره ومتوسطه علاوه بر اغسال يوميّه يك غسل براى طواف ويكى هم براى نماز آن انجام دهد وهر كدام از طواف و نماز مستقل هستند، يعنى براى هر يك غسل لازم است، مگر آنكه از زمان غسل كردن براى طواف تا آخر نماز، خون قطع شود.

مسائل متفرقه

(مسئله 224) زنى كه در غير ايّام عادت لك ديده و به اعتقاد پاكى طواف و نماز را انجام داده و شب بعد خون با شرايط حيض ديده اگر يقين كند كه بعد از ديدن لك، خون در باطن فرج بوده و قطع نشده حيض بوده است و طواف و نمازش صحيح نيست ولى حج او صحيح است و اگر شك دارد يا يقين كند كه خون قطع شده، حيض نبوده و اعمالش صحيح است.

(مسئله 225) اگر حائض مثلاً روز هفتم پاك شد و غسل كرد و اعمال حج را به جا آورد ولى بعداً خون ديد، اگر خونى كه ديده از روز دهم تجاوز نكرده، محكوم به حيض است كه در وسعت وقت بايد طواف و نماز را اعاده كند و در ضيق وقت محل اشكال است و بايد احتياط مراعات شود.

(س 226) خانمى در ايّام حج براى آنكه بتواند اعمال را انجام دهد براى پيشگيرى از عادت ماهانه از قرص استفاده مى كند، ليكن در ايّام عادت يا غير آن، خون مى بيند ونمى داند كه اين خون تا سه روز ادامه پيدا مى كند يا نه، حتّى احتمال مى دهد كه تا سه روز ادامه پيدا نكند. در فرض داشتن صفات حيض يا نداشتن آن، تكليف چيست؟

ج ـ چنانچه اطمينان به ادامه و استمرار تا سه روز دارد، اگر پس از شروع، تا سه روز باطن فرج آلوده باشد، احكام حيض بر آن مترتب مى شود ونمى تواند طواف ونماز آن را به جا آورد، وگرنه بايد به وظايف مستحاضه عمل كند، وبا كشف خلاف واينكه در آن زمان حائض بوده نسبت به اعمال انجام گرفته، حكم جهل به حيض را دارد كه بايد دو مرتبه طواف و نماز را به جا آورد و داشتن و نداشتن صفات حيض، فايده اش در جايى است كه سه روز خون ديدن ادامه پيدا كند. به هر حال در كشف خلاف هم ادامه سه روز بايد محرز شود چون ادامه خون ديدن، يك شرط تعبدى است.

(مسئله 227) مدت حيض از ده روز بيشتر نمى شود، و اگر زنى بعد از عادت غسل كند و عمره تمتّع انجام دهد و بعد از آن تا روز يازدهم لك ببيند، محكوم به استحاضه است و وظيفه او تمتع است.

(س 228) عادت ماهانه زنى به طور معمول پنج روز بوده و پس از آن، پاك مى شده است، در ايّام حج، برابر عادت هميشگى پس از پنج روز غسل مى كند و روز ششم با پاكى اعمال را انجام مى دهد ولى روز هفتم، لكّه خونى مى بيند. وضعيّت اعمال حج وى در اين صورت چگونه است؟

ج ـ سه صورت دارد، صورت اول: اگر مطمئن است كه قبل از ده روز پاك مى شود و به ده روز نمى رسد روز قبل و همان روز و تا زمانى كه خون مى بيند همه و همه خون حيض است.

صورت دوم: اگر مطمئن است كه از ده روز تجاوز مى كند خون بعد از عادت «يعنى خون روز هفتم به بعد » تا بعد از ده روز استحاضه است.

صورت سوم: اگر نمى داند كه آيا به ده روز مى رسد يا نه بايد منتظر بماند اگر قبل از ده روز قطع شد، همه ايّام حيض مى باشد وطواف ونمازش صحيح نمى باشد و اگر بعد از آن قطع شد، همه استحاضه مى باشد وطواف و نمازش با انجام وظايف مخصوص استحاضه محكوم به صحّت است وبه هر حال با كشف خلاف بايد به خصوصيّات آن توجّه نمود واحكام آن را بار كرد.

(س 229) زنى به تصوّر اينكه پاك شده طواف انجام مى دهد ودر اثناى سعى متوجّه مى شود كه هنوز پاك نشده، آيا سعى او نيز باطل است؟ اگر بعد از سعى متوّجه شود، وظيفه او چيست؟

ج ـ در فرض اوّل سعى را قطع كند وپس از پاك شدن از حيض، طواف و نماز و سعى را هم اعاده كند، گرچه احتياط مستحب آن است كه پس از اعاده طواف و نماز، سعى را اتمام و اعاده نمايد و در هر صورت اعاده كفايت مى كند، در فرض دوم، اعاده طواف و نماز نيز لازم است، و احتياط مستحب در اعاده سعى مى باشد.

(س 230) زنى به تصوّر اين كه مستحاضه است در ميقات محرم شده و با انجام وظايف مستحاضه اعمال عمره تمتّع را به جا آورده پس از اعمال متوجه شده كه حائض بوده، وظيفه او نسبت به اعمال عمره و حج چيست؟

ج ـ اگر تا قبل از وقت حج فرصت اعاده اعمال عمره تمتّع را دارد اعاده نمايد و اگر وقت ندارد حج افراد انجام دهد و پس از حج، عمره مفرده به جا آورد.

(س 231) اگر زنى قرص بخورد مى تواند خودش اعمال حج را انجام دهد آيا براى وى خوردن قرص لازم است؟

ج ـ خوردن قرص لزومى ندارد.

(س 232) بعضى از زنان داروهايى مصرف مى كنند كه عادت ماهانه شان را به تأخير مى اندازد، حال اگر زنى قبل از مُحرم شدن چنين دارويى را مصرف نكند، در حالى كه مى داند در صورت عدم استعمال، حجّش به اِفراد تبديل مى شود ونتيجتاً نمى تواند عمره تمتع بياورد آيا مصرف اين دارو لازم است؟

ج ـ لازم نيست.

(س 233) رحم زنى را خارج كرده اند، در هنگام طواف، خونى از مجراى عادى خارج مى شود آيا اين خون حيض است يا استحاضه يا خون قروح و جروح؟

ج ـ قروح و جروح است ونجس مى باشد، ليكن مبطل وضو و غسل نيست.

(س 234) آيا براى زن هم احتلام هست يا خير؟

ج ـ زنها فقط با آميزش جُنُب مى شوند و يا اينكه يقين كنند كه منى خودشان خارج شده ليكن معمولاً و به طور كلّى چنين چيزى اتفاق نمى افتد.

(مسئله 235) اگر زن در حال احرام حائض باشد يا پس از احرام حائض شود بايد صبر كند تا پاك شود و طواف و نماز طواف خود را به جا آورد، و اگر در احرام عمره تمتّع است و وقت تنگ شده به گونه اى كه مى ترسد و قوف به عرفات را درك نكند بايد نيّت خود را به حج افراد برگرداند و پس از تمام شدن حج يك عمره مفرده به جا آورد.

(مسئله 236) اگر شخصى غسل مسّ ميّت به گردنش باشد وبعد از اعمال متذكّر شود، اگر بعد از مسّ ميّت غسل جنابت انجام داده باشد، كفايت مى كند وعملش صحيح است، ودر غير اينصورت بايد طواف ونماز آن را اعاده كند.

(س 237) آيا خوردن قرص براى جلوگيرى از عادت زنانه جايز است يا خير؟

ج ـ جايز مى باشد، ولى بهتر است كه از مصرف آن خود دارى نمايند، چون گاهى با خوردن قرص، باز در ايّام حج وعمره خون ولك مى بينند وتشخيص حيض واستحاضه براى آنان مشكل مى گردد وشارع مقدّس تكليف آنان را در اين ايّام روشن نموده است.

(س 238) زنى كه عادت ماهانه وقتيه وعدديه داشت وطبق معمول مثلاً روز هفتم ماه بايد پاك مى شده همان روز هفتم پاك شده وغسل كرده واعمال عمره اش را به جا آورده است، روز بعد دو باره لك ديده، باز غسل كرده واعمال را انجام داده تا روز دهم و براى عرفات حركت كرده روز يازدهم هم لك ديده است، آيا حجش اِفراد است يا تمتع؟

ج ـ در فرض مزبور، وظيفه او تمتع است و همان عمره اش صحيح بوده است.

(س 239) زنى روز هشتم خون ديده، خيال كرده حيض است، احرامش را به حج افراد تبديل كرده، بعد كه به عرفات رفته متوجه شده كه استحاضه است، وظيفه او چيست؟

ج ـ اگر وقت عمره ضيق شده «يعنى نمى تواند به مكه بر گردد و اعمال عمره را به جا بياورد چه به دليل تنگى وقت و چه به دليل عدم تمكن از مراجعت» و طواف را عمداً به تأخير نينداخته حج افراد را تمام كند و اگر حج واجب است بعد از اتيان حج، عمره مفرده به جا آورد اما اگر عمداً طواف و سعى را به تأخير انداخته ووقت انجام اعمال هم ضيق شده بايد احتياطاً حج افراد را تمام كند وسپس عمره مفرده را هم به جا بياورد و سال بعد حج خود را اعاده نمايد.

(س 240) شخصى كه در مسجد شجره قصد انجام دادن عمره مفرده را داشت، آيا بعد از ورود به مكه مى تواند عمره خود را به عمره تمتع تبديل كند؟

ج ـ اگر در ماههاى حج باشد، مانعى ندارد.

(س 241) زنى كه عادت ماهانه اش مثلاً شش روز بوده است، در حال عادت زنانه براى عمره تمتع محرم مى شود، ودر روز هشتم ذى حجه كه، روز ششم عادت او است، پاك مى گردد و غسل مى كند واعمال عمره تمتع را انجام مى دهد و براى حج تمتع محرم مى شود ولى ظهر روز نهم در عرفات لك مى بيند و نمى داند كه آيا ادامه دارد تا آنكه پس از ده روز آن را استحاضه به حساب آورد تا اعمال قبلى او صحيح باشد، يا قبل از تمام شدن ده روز از اول عادت قطع مى شود تا حكم حيض را داشته باشد، وظيفه او چيست؟

ج ـ به احتياط عمل كند، به اين صورت كه اعمال را به قصد مافى الذمّة بجا آورد (بدون قصد تمتع و افراد). و در منى قربانى كند پس اگر از ده روز تجاوز كرد ومعلوم شود زياده بر عادت است، استحاضه بوده، عمره وحجّش درست است، و اگر از ده روز تجاوز نكرد ومعلوم شد حيض بوده، بعد از تمام شدن اعمال حج اگر واجب بوده يك عمره مفرده به جا آورد وحجش درست و مجزى مى باشد.

شك در طهارت

(مسئله 242) اگر شخصى با وضو بوده وشك كند كه حدث بر او عارض شده يا نه، بنا را بر وضو داشتن بگذارد و لازم نيست وضو بگيرد، همچنين اگر از حدث اكبر پاك بوده وشك كند كه حدث بر او عارض شده يا نه، لازم نيست غسل كند. گرچه وضو گرفتن وغسل مجدّد نمودن احتياطاً بهتر است تا اگر بعداً معلوم شد كه غسل ووضو نداشته اعاده طواف و نماز بر او لازم نباشد.

(مسئله 243) اگر كسى بعد از تمام شدن طواف، شك كند كه با وضو آن را بجا آورده يا نه يا شك كند با غسل آن را به جا آورده يا نه طواف او صحيح است، لكن براى اعمال بعدى بايد طهارت تحصيل كند.

سوم: طهارت بدن و لباس

از شرايط طواف، طهارت بدن و لباس از نجاست است، يعنى بايد بدنش و لباسش پاك باشد و اگر با بدن و يا بالباس نجس طواف كند طوافش باطل است.

(مسئله 244) احتياط مستحب آن است كه طواف كننده از نجاساتى كه در نماز عفو شده «مثل خون كمتر از درهم وجامه اى كه با آن نتوان نماز خواند مثل جوراب حتى انگشتر نجس» اجتناب كند، و محمول متنجسّ در طواف مانعى ندارد.

(مسئله 245) در خون قروح وجروح، تا آن اندازه اى كه مى شود پاك كرد ولباس را عوض كرد، احتياط واجب آن است كه تطهير كند يا جامه را عوض كند، و اگر تطهير آن مشقت وزحمت داشته باشد وتأخير طواف هم ميّسر نباشد طواف با آن مانعى ندارد ولازم نيست تطهير كند.

(مسئله 246) اگر زنى طواف كند وبعد از آنكه از طواف فارغ شد به نجاست در حال طواف علم پيدا كند ولى قبلاً آن را نمى دانسته، طوافش صحيح است.

(مسئله 247) اگر نجاست بدن يا لباس را مى دانست ولى فراموش كرد وپس از طواف يا در بين آن يادش بيايد، طواف را اعاده نمايد.

(مسئله 248) اگر در بين طواف، نجاستى به بدن يا لباس او عارض شود، اظهر آن است كه دست از طواف بردارد و جامه يا بدن را تطهير كند و طواف را از همان جا كه قطع كرده است اتمام كند، به شرط اينكه موالات عرفى به هم نخورد. همچنين اگر در بين طواف نجاستى در بدن يا لباس خود ببيند واحتمال بدهد كه الان عارض شده است همان حكم جارى است، گرچه در هر دو صورت اگر طواف را از سر بگيرد مجزى است.

(مسئله 249) اگر كسى در بين طواف علم پيدا كند كه نجاست به بدن يا لباس او از اول بوده، احتياط آن است كه طواف را رها كند وتطهير كند واز همان جا بقيّه طواف را تمام كند وبعد از آن، طواف را اعاده كند گرچه اكتفا به اتمام بعد از تطهير، خالى از قوّت نيست بلى اگر تطهير و از بين بردن نجاست وقت زيادى مى برد كه به مثل اين زمان طواف قطع مى شود احوط اگر نگوئيم اقوى مراعات تجاوز نصف و عدم آن را رعايت نمايد باين صورت كه در تجاوز از نصف نجاست را بر طرف نمايد و طواف را ادامه دهد و در صورت دوم طواف را از سر بگيرد ودر هر صورت اگر طواف را از سر بگيرد مجزى است.

(مسئله 250) اگر كسى شك داشته باشد كه لباسش يا بدنش نجس است مى تواند با آن طواف كند وصحيح است چه بداند كه قبل از اين پاك بوده يا نداند ليكن اگر بداند كه قبلاً نجس بوده ونداند تطهير كرده يا نه، نمى تواند با آن بدن يا با آن لباس طواف كند بلكه بايد خود را تطهير كند وسپس طواف كند.

لباس طواف كننده

(مسئله 251) لباس طواف كننده علاوه بر طهارت بايد مباح باشد لكن شرطيت اباحه در محمول بنابر احوط مى باشد و بنابر احتياط واجب ساير شرايط لباس نمازگزار را داشته باشد.

(مسئله 252) اگر با عين پول خمس نداده لباس تهيّه كند و در طواف و نماز آن را به تن داشته باشد طواف و نمازش صحيح نيست.

(مسئله 253) بنابر احتياط واجب بانوان بايد در طواف، تمام بدن را بپوشانند بجز صورت به مقدارى كه در وضو شسته مى شود و دست ها تا مچ، بنابر اين، فرق پوشش بدن در نماز با طواف در اين است كه چنانچه نامحرمى نبيند، مى توانند پاها را در نماز نپوشانند ولى در طواف پوشاندن پاها نيز مانند ساير قسمت هاى بدن لازم است.