(مسئله 275) نُه چيز روزه را باطل مى كنند:

1. خوردن و آشاميدن؛ 2. جماع؛ 3. استمنا؛ 4. دروغ بستن به خدا و پيامبر و جانشينان ايشان(عليهم السلام)؛ 5. رساندن غبار غليظ به حلق؛ 6. فروبردن تمام سر در آب؛ 7. باقى ماندن برجنابت وحيض و نفاس تا اذان صبح؛ 8. اِماله كردن با چيزهاى روان؛ 9. قِى كردن.

1. خوردن و آشاميدن

(مسئله 276) اگر روزه دار، عمداً چيزى بخورد يا بياشامد، روزه او باطل مى شود، چه خوردن و آشاميدن چيزِ معمول باشد، مثل نان و آب، و چه معمول نباشد، مثل خاك و شيره درخت، و چه كم باشد يا زياد. حتّى اگر مسواك را از دهان بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد، روزه او باطل مى شود، مگر آنكه رطوبت مسواك در آب دهان، به طورى از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود.

(مسئله 277) فروبردن اخلاط سر و سينه، تا به فضاى دهان نرسيده، اشكال ندارد؛ ولى اگر داخل فضاى دهان شود، احتياط واجب آن است كه آن را فرو نبرد و اگر فرو برد بنابر احتياط واجب روزه اش باطل مى شود و قضا و كفاره دارد.

(مسئله 278) انسان نمى تواند به دليل ضعف، روزه اش را بخورد؛ ولى اگر ضعف او به قدرى است كه معمولا نمى توان آن را تحمّل كرد، خوردن روزه برايش جايز است.

(س 279) آيا استفاده بيماران تنفّسى و ريوى از اسپرى ها، مضرّ به روزه شان است؟

ج ـ ظاهراً مبطل نيست و خوردن و آشاميدن محسوب نمى شود.

(س 280) آيا شخص روزه دار بيمار، مى تواند در ماه مبارك رمضان، سرُم يا آمپول تقويتى تزريق كند؟

ج ـ احتياط مستحب آن است كه روزه دار، از استعمال آمپول تقويتى خوددارى كند، ولى تزريق آمپولى كه عضو را بى حس مى كند يا به جاى دارو استعمال مى شود، اشكال ندارد؛ ليكن بنابر احتياط واجب، بايد از سرُمى كه به جاى غذا استفاده مى شود، اجتناب نمايد. 18/2/76

2. جِماع

(مسئله 281) «جماع» در صورتى كه عرفاً صدق دخول كند، روزه را باطل مى كند، اگرچه كمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد.

3. استمنا

«استمنا» آن است كه انسان با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد.

4. دروغ بستن به خدا و پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)

(مسئله 282) اگر روزه دار با گفتن يا با نوشتن يا با اشاره و مانند اينها به خدا و پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و جانشينان آن حضرت، عمداً نسبت دروغ بدهد، اگرچه فوراً بگويد دروغ گفتم يا توبه كند، روزه او باطل است، و بنا بر احتياط واجب، حضرت زهرا(عليها السلام) و ساير پيامبران و جانشينان آنان هم در اين حكم، فرقى ندارند.

(مسئله 283) خواندن قرآن و ادعيه با اينكه شخص مى داند بعضى الفاظ آن را غلط مى خواند، در صورتى كه مخاطب نداشته باشد و بدون قصد باشد، مضرّ به روزه نيست، چون قصد دروغ بستن ندارد و از باب ندانستن، ممكن است خلاف واقع و غلط خوانده شود. سيره هم بر اين بوده كه قرآن مى خواندند، با اينكه مى دانستند بعضى الفاظ را غلط مى خوانند.

5. رساندن غبار غليظ به حلق

(مسئله 284) رساندن غبار غليظ به حلق، روزه را باطل مى كند، چه غبارِ چيزى باشد كه خوردن آن حلال است، مثل آرد، و چه غبارِ چيزى باشد كه خوردن آن حرام است.

(مسئله 285) اگر به واسطه باد، غبار غليظى پيدا شود و انسان با اينكه متوجه است، مواظبت نكند و غبار به حلق او برسد، روزه اش باطل مى شود.

(س 286) كشيدن سيگار، تنباكو و غيره براى شخص روزه دار چه حكمى دارد؟

ج ـ دود سيگار، تنباكو و مانند آن، مبطل روزه است. 22/2/76

6. فروبردن سر درآب

(مسئله 287) اگر روزه دار، عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگرچه باقى بدن او از آب بيرون باشد، بايد قضاى آن روزه را بگيرد؛ ولى اگر تمام بدنش را آب بگيرد و مقدارى از سرش بيرون باشد، روزه او باطل نمى شود.

(مسئله 288) اگر روزه دار، نصف سر را يك دفعه و نصف ديگر آن را دفعه ديگر در آب فرو برد، روزه اش باطل نمى شود.

7. باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح

(مسئله 289) اگر جُنُب در روزه ماه رمضان يا قضاى آن عمداً تا اذان صبح غسل نكند، يا اگر وظيفه او تيمّم است، عمداً تيمّم ننمايد، روزه اش باطل است.

(مسئله 290) اگر كسى عمداً، در غير از روزه ماه رمضان و قضاى آن ـ از اقسام روزه هاى واجب و مستحب ـ تا اذان صبح غسل نكند و تيمّم هم ننمايد، روزه اش صحيح است.

(مسئله 291) اگر جُنُب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود و بداند يا احتمال دهد كه اگر دوباره بخوابد، پيش از اذان صبح بيدار مى شود و تصميم هم داشته باشد كه بعد از بيدارشدن غسل كند، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود، بايد روزه آن روز را قضا كند؛ همچنين است اگر از خواب دوم بيدار شود و براى مرتبه سوم بخوابد، و احتياط مستحب در هر دو صورت، به دادن كفّاره است.

(مسئله 292) كسى كه در غير ماه مبارك رمضان مى خواهد غير از قضاى روزه رمضان روزه ديگرى بگيرد، اگر جُنُب شود و عمداً تا اذان صبح غسل نكند، روزه آن روزش صحيح است.

(مسئله 293) اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و عمداً غسل نكند، يا اگر وظيفه او تيمّم است، عمداً تيمّم نكند، روزه اش باطل است.

(س 294) اگر كسى در ماه مبارك رمضان، قبل از اذان صبح از خواب بيدار شود، در حالى كه در خواب محتلم شده و امكان غسل كردن هم نداشته باشد، حكم روزه اش چگونه است؟

ج ـ در ضيق وقت بايد تيمّم كند و روزه اش صحيح است. 29/11/74

(س 295) قبل از ازدواج، سه سال بود كه عادت مى شدم، ولى نمى دانستم كه بايد غسل حيض انجام دهم. فقط زير دوش مى رفتم و صلوات بر محمّد(صلى الله عليه وآله) و آل او مى فرستادم و روزه هايم را هم مى گرفتم و در ايّام عادت به مسجد هم رفته ام. آيا نماز و روزه هايم قضا دارد يا نه؟

ج ـ هر چند ظاهراً غسل، به همان نحو كه در سؤال آمده، مبرئ ذمّه بوده (چون قصد قربت، حاصل و جهل هم از راه قصور بوده كه موجب سعه و رفع است)، ليكن احتياط كردن با به جاى آوردن قضاى تدريجى نمازها، و به نحوى كه در مشقّت و حَرَج قرار نگيريد، خوب و مطلوب است، هر چند رعايتش لازم نيست؛ امّا روزه ها قطعاً درست است و قضا ندارد، چون بقاى بر حيض، عمدى نبوده است. 18/10/75

8. اِماله كردن

(مسئله 296) اِماله كردن با چيز روان، اگرچه از روى ناچارى و براى معالجه باشد، روزه را باطل مى كند؛ ولى استعمال شيافهايى كه براى معالجه است، اشكال ندارد، و احتياط واجب آن است كه از استعمال شيافهايى كه براى كيف كردن است مثل شياف ترياك و شيافهايى كه براى تغذيه از اين مجراست، خوددارى شود.

9. قِى كردن

(مسئله 297) هرگاه روزه دار عمداً قِى كند ـ اگرچه به واسطه بيمارى و مانند آن ناچار باشد ـ روزه اش باطل مى شود؛ ولى اگر سهواً يا بى اختيار باشد، اشكال ندارد.

(مسئله 298) اگر روزه دار در شب چيزى بخورد كه مى داند به واسطه خوردن آن، در روز بى اختيار قِى مى كند، احتياط واجب آن است كه روزه آن روز را قضا نمايد.