«وصيّت» آن است كه انسان، به شخصى سفارش كند بعد از مرگش براى او كارهايى انجام دهد، يا بگويد بعد از مرگش چيزى از مال او، مِلك كسى باشد، يا براى فرزندان خود و كسانى كه اختيار آنان با اوست، قيّم و سرپرست معيّن كند، و كسى را كه وصيّت مى كند «موصى» و كسى را كه به او وصيّت مى كنند، وصىّ مى گويند.

(مسئله 749) كسى كه مى خواهد وصيّت كند با اشاره اى كه مقصودش را بفهماند مى تواند وصيّت كند، اگرچه لال نباشد.

(مسئله 750) اگر نوشته اى به امضا يا مُهر ميّت پيدا شود، چنانچه مقصود او را بفهماند و معلوم باشد كه براى وصيّت كردن نوشته است، بايد طبق آن عمل كنند.

(مسئله 751) كسى كه از روى عمد، مثلا زخمى به خود زده يا سمّى خورده است كه به واسطه آن، يقين يا گمان به مردن او پيدا مى شود، اگر بعد از اين كار وصيّت كند كه مقدارى از دارايى او را به مصرفى برسانند، صحيح نيست.

(مسئله 752) اگر انسان وصيّت كند كه چيزى به شخصى بدهند، در صورتى آن شخص آن چيز را مالك مى شود كه آن را قبول كند، اگرچه در حال زنده بودنِ وصيّت كننده باشد.

(مسئله 753) «وصى» بايد عاقل و بالغ و مورد اطمينان باشد بلكه اگر بچه مميز رشيد نيز باشد كافى است.

(مسئله 754) اگر كسى وصيّت كند كه يك سوم، دارايى او را نفروشند و عايدى آن را به مصرفى برسانند، بايد طبق گفته او عمل نمايند.

(مسئله 755)اگر كسى در بيمارى اى كه به آن مرض مى ميرد، بگويد مقدارى به كسى بدهكار است، چنانچه متّهم باشد كه براى ضرر زدن به ورثه گفته است، بايد مقدارى را كه معيّن كرده از يك سوم دارايى او بپردازند و اگر متّهم نباشد، بايد از اصل مالش بپردازند.

(س 756) اگر شخصى وصيّت نمايد كه پس از مرگش او را در محلِ خاصّى، مثلاً در محلِ تولّدش دفن نمايند، چنانچه عمل به وصيّت براى وصى سختى اى نداشته باشد، تخلّف وصى از وصيّت چه حكمى دارد؟

ج ـ در فرض مزبور، تخلّف از وصيّت حرام است و وصى با اجازه مقامات قانونى، حقّ نبش دارد. 28/5/75

(س 757) اگر كسى وصيّت نمايد كه بعد از مرگ، چشم يا ريه يا قلب يا يكى از اعضاى او را درآورند و براى افراد نيازمند مصرف نمايند، آيا چنين وصيّتى درست و نافذ است؟

ج ـ آرى، مى تواند وصيّت كند، چون وصيّت به امرى است كه جايز است؛ ليكن احتياطاً ورثه هم اجازه دهند. 1/9/75

(س 758) كسى در وصيّت نامه خود، قيد نموده كه در حياتش كلّيه حقوق دختر ارشدش را در موقع ازدواج وى داده و ديگر حقّى بر ورّاث او ندارد. در اين صورت تكليف ورّاث براى اجراى وصيّت به چه نحو است؟ آيا چنين وصيّتى شرعاً نافذ بوده يا خير؟ همچنين سهم فرد مذكور، مانند ساير ورّاث از كلّ ماترك تحويل و پرداخت مى گردد يا سهم وى از ثلث ماترك پرداخت مى شود؟

ج ـ وصيّت در يك سوم دارايى وصيّت كننده نافذ است؛ ولى شخص نمى تواند وارث خود را از سهم الأرثش محروم نمايد. وصى و ورّاث بايد وصيّت موصى را نسبت به ثلث آن عمل نمايند، و دختر ارشد از ثلث دارايى موصى سهمى ندارد، ولى از بقيّه اموال، سهم مى برد. 13/2/71

(س 759) مادر يا پدرى وصيّت مى كند كه بعد از مرگش به اولاد اُناث (دختر) برابر اولاد ذكور (پسر) ارثيه بدهند! آيا اين وصيّت درست است؟

ج ـ اگر اضافى سهم الأرث آنان از يك سوم دارايى زيادتر نباشد، بايد به وصيّت عمل نمايند. همچنين اگر در زمان حيات، ورثه كبير باشند و وصيّت نامه را امضا نمايند، نافذ است، چون وصيّت به امرِ جايز است. آرى، اگر وصيّت به ارث باشد، يعنى شخصى وصيّت كند كه ارث دختر برخلاف نصّ كتاب الله، برابر با ارث پسر باشد، اين گونه وصيّتها چون خلاف شرع و خلاف كتاب الله است، نافذ نيست. 1/9/75

(س 760) اگر انجام وصيّت توسط وصى، محتاج به عملى است كه عرفاً اجرت دارد و وصى نيز قصد مجّانيّت نكرده باشد، در اين صورت، آيا وصى مى تواند اجرت المثل عمل را مطالبه نمايد؟

ج ـ آرى، مى تواند مطالبه نمايد، چون عمل مسلِم كه تبرّع نباشد، داراى اجرت است. 3/4/70

(س 761) آيا ولىّ قهرى صغار مى تواند اجازه تنفيذ وصيّت زايد بر ثلث موصى را از طرف صغار صادر نمايد يا خير؟

ج ـ ولىّ قهرى صغار نمى تواند از طرف صغار، وصيّت زايد بر ثلث را امضا نمايد. 13/2/71