پرسش : الف : در معتقدات شرعى ما فلسفه وجودى حوادثى چون زلزله و سيل و... چيست ؟

ب: اگرچه بر اساس بعضى تعابير در لسان آيات و روايات از آن به آزمايش الهى نام برده مى شود، اما در ميان عامه مردم به عنوان بلا و عقوبت تعبير مى گردد و متأسفانه از حادثه ديدگان به عنوان كسانى نام برده مى شود كه مورد عذاب و عقوبت الهى واقع شده اند. حال از نظر جنابعالى اين تعابير درست است يا خير؟

ج: بعضى از روحانيون معظم (كه جهت انجام مسائل شرعى مربوط به حادثه ديدگان به مناطق زلزله زده سفر نموده اند) رواياتى را دال بر اينكه نه تنها حادثه ديدگان مورد عقوبات الهى واقع نشده اند، بلكه بر عكس، مقام شهيد و شهادت را نيز كسب كرده اند، براى مردم بازگو مى كنند. آيا چنين رواياتى وجود دارد؟ و در صورت وجود، آيا اين روايات از نظر حضرتعالى موثق است يا خير؟

پاسخ : بايد توجه داشت كه حوادث غير مترقبه هم چون زلزله، طوفان و غير آنها، همانند بقيه امور و حوادث تابع علل و اسباب خودش مى باشد، كه همه و همه مخلوق و آفريده شده خداوند است، و سنت الهى بر جريان علل و معاليل و اسباب و مسببات است (ولن تجد لسنة اللّه تبديلا) و اين انسان است كه خداوند او را به نحوى آفريده كه با پيشرفتش در علم و دانش وپى بردن به علل و عوامل امور مى تواند آنها را كاهش داده و بلكه ممكن است روزى بشر جلوى همه آن حوادث را با علل و عوامل پيشگيرى كننده - كه آنها نيز آفريده شده ذات بارى تعالى مى باشند - بگيرد، كه ظاهراً بلكه قطعاً در زمـان ظهور حضـرت مهـدى (عج) كه علم و درك و عقل بشر كامل مى گردد چنين پيشگيرى تحقق پيدا خواهد نمود، اين بود بيان مختصرى از نحوه خلقت و آفرينش الهى در زمين. واما مسئله بلا و عقوبت بودن اين چنين حوادثى به طور كلى، قطعاً منفى است و ما نمى توانيم به اسلام عزيز نسبت بدهيم كه مردمى كه از خانه و زندگى ساقط شده اند، گناهكار بوده اند و خداوند آنها را عقوبت نموده چون به علاوه از اينكه اين افتراء به اسلام است اصولا اين جور عقوبتها نسبت به گناهكاران كه خارج از مفروض در سؤال است در اسلام و بعد از بعثت رسول اللّه(ص)، نبوده و تحقق پيدا نخواهد كرد و چگونه مى توان اين زلزله ها را عقوبت ناميد با اين كه در همان حال مردم بايد به خداى خويش توجه نمايند و نماز آيات بخوانند و نيز چگونه مى توان آن را عقوبت ناميد با اينكه نسبت به اشباه و نظاير آنان مثل غريق يا كسى كه خانه بر سرش خراب شده حسب روايات اجر شهيد را دارد و بر همه ماهاست كه از اين گونه سخنان نادرست نسبت به اين انسانهاى والاى صدمه خورده و اذيت شده دم فروبنديم و به فكر خدمت به آنها و درخواست صبر جميل و اجر جزيل از خداوند براى مصيبت ديدگانشان باشيم و اين جانب از همه آنان كه صدمه خورده و اذيت شده اند درخواست دعاى خير را داشته و دارم، چون اين گونه افراد محروم، انسانهاى بزرگ و مؤمنى بوده و هستند كه اكنون مضطر شده اند وخداى بزرگ دعاى مضطر را كه در رأس آنها مهدى موعود(عج) مى باشد اجابت مىنمايد و در پايان از خداوند متعال براى از دست رفتگان اين حادثه دردناك طلب مغفرت و آمرزش مى نمايم.

پرسش: امر به معروف و نهي از منكر به چه صورت بايد انجام شود؟

پاسخ: امر به معروف و نهي از منكر، در صورتي واجب است كه شرايط آن فراهم باشد و شرايط امر به معروف و نهي از منكر از اين قرارند:

1. بداند آنچه شخص مكلّف به جا نمي آورد، واجب است كه به جا بياورد و آنچه به جا مي آورد، بايد ترك كند، يعني معروف و منكر را بشناسد.

2. احتمال تأثير بدهد.

3. بداند شخص معصيت كار بنا دارد معصيت خود را تكرار نمايد.

4. امر به معروف و نهي از منكر، مفسده اي نداشته باشد. پس اگر بداند يا گمان كند كه اگر امر يا نهي كند، ضرر جاني يا عِرضي و آبرويي يا مالي قابل توجّه به او مي رسد، واجب نيست و به هر حال، نهي از منكر و امر به معروف، به زيادتر از مثل قطع رابطه و نصيحت براي غير حكومت و بدون قانون مصوّب در شرايط فعلي، مسلّماً جايز نيست.

پرسش: بعضي معتقدند كه نماز و روزه حق اللّه است و سوره هاي قرآن با بسم اللّه الرحمن الرحيم شروع مي شود كه گوياي كرم و لطف و رحمانيت خداوند است پس خداوند كريم از حق خود مي گذرد در اين مورد توضيح بفرماييد.

پاسخ: واجب كردن نماز و روزه از حقوق اللّه از همان باب مهرباني اوست كه براي توجه انسان به حق و ارتباط با خودش آن ها را واجب كرده و در تركش، مجازات قرار داده تا انسان، ملزم به تكامل خودش و توجه به عدل و حق مطلق شود. البته اگر كسي از روي جهالت و ناداني به جا نياورد و توبه كرد و آن واجب هاي ترك شده را قضا نمود; توبه اش ان شاء الله قبول مي شود به علاوه اگر چه خداوند، رحمان و رحيم است و بسيار بخشنده است، امّا اين دليل نمي شود كه دستورات او ناديده گرفته شود بلكه رحمان و رحيمي خداوند بايد مشوقي براي انجام تكاليف و واجبات و دستورات او باشد.