به مناسبت سالگرد رحلت آيت الله العظمی بروجردی

اشاره: فقيهي که در اعصار وقرون اخير از نظر ريشه يابي مسائل کم نظير است، آيت الله العظمي بروجردي مي باشد. ايشان از نوادگان بحر العلوم بود که او هم ريشه يابي مسائل را لازم مي ديد چه در مسائل اصول، فقه و رجال حديث. براي همين ريشه يابي بود که ايشان شناخت نظرات فقهاي اهل سنت را لازم مي ديد و به نظرات آنان با ديده احترام مي نگريست، به برادران اهل سنت بد نمي گفت که اين يک فضيلت انساني- اسلامي است .

بسمه تعالي

فقيهي که در اعصار وقرون اخير از نظر ريشه يابي مسائل کم نظير است، آيت الله العظمي بروجردي مي باشد. ايشان از نوادگان بحر العلوم بود که او هم ريشه يابي مسائل را لازم مي ديد چه در مسائل اصول، فقه و رجال حديث. براي همين ريشه يابي بود که ايشان شناخت نظرات فقهاي اهل سنت را لازم مي ديد و به نظرات آنان با ديده احترام مي نگريست، به برادران اهل سنت بد نمي گفت که اين يک فضيلت انساني- اسلامي است .

ايشان طرفدار وحدت جهان اسلام بود و از نظر فرهنگي و علمي در جهت تقريب مذاهب اقدامات بسياري انجام داد از جمله تدريس مختصر النافع را در الازهر مصر جا انداخت . سيد مرتضي هم در تلاش بود تا همين تقريب را نهادينه نمايند که موفق نشد.

بنده هنگامي که کتاب ها و تقريرات مرحوم آقاي بروجردي را ملاحظه مي کنم مي بينم ايشان به دخيل بودن زمان و مکان در باب اجتهاد و استنباط عنايت خاصي دارد و متاسف مي شوم که چرا مباني ايشان در حوزه تدريس نمي شود و مباني ايشان به بوته فراموشي سپرده شده است . ما بايد ببنيم چه شرائط و زمان ومکاني حاکم بوده که احکامي صادرو جاري مي شده و آيا امروز هم همان شرايط موجود است با اين دقت و تأمل است که درک ما از زبان قانون بهتر خواهد شد.

يکي از خصوصيات ديگر آيت الله بروجردي که امام خميني سلام الله عليه هم دنبال مي کردند عنايت به روايات است . قبل از آن، بعضي از بزرگان کتاب صاحب حدائق را سر کلاس مي آوردند - چون در دسته بندي روايات خوب کار کرده است- از روي آن مي خواندند ولي خودشان به منابع اصيل مراجعه نمي کردند که اين خود به نوعي کوتاهي کردن در نقل روايات است . ما بايد سعي کنيم از مصادر اوليه استفاده کنيم و اين روش آقاي بروجردي بود.

در سرتاسر کتاب هاي ايشان جايي نيست که به بزرگان اهل سنت خلاف احترام و اخلاق چيزي گفته باشد. ايشان با تبحر خاصي که در باره دخيل بودن زمان و مکان در استنباط داشت و در اين باره ادق و اعلم بود عمرش وفا نکرد که خوب مسائل را باز کند. در بعد علمي به همين اکتفا مي کنم که مرحوم امام در مقابل بزرگان آن روز معتقد بود آقاي بروجردي ثبوتا و اثباتا اعلم از ديگران است. مرحوم امام خميني جزو کساني بود که روش آيت الله العظمي بروجردي را دنبال مي کرد همچنين بايد از شيخنا الاستاد مرحوم آيت الله منتظري نام برد که بنده هنگامي که از حوزه اصفهان به قم کوچ کرده و زماني که در درس مرحوم آيت الله بروجردي شرکت مي کردم ايشان از شاگردان مبرز و معروف مرحوم آقاي بروجردي بود که ساليان درازي از محضر ايشان بهره برده و ميراث دار روش ايشان در فقه تطبيقي بودند.

رحمت و غفران الهي بر همه بزرگان از فقهاي سلف باد.