در محضر حضرت آيت الله العظمي صانعي(مدظله)

پرسش : آيا در حقوق النّاس پس از گذشت مدّعي (شاكي)، حاكم مي تواند مدّعي عليه (متهم) را تعقيب نموده و تعزير نمايد؟ مثلاً در فحاشي، ايراد ضرب عمدي و يا ترك انفاق؟ و اگر شخصي مكرراً مرتكب جرايمي شود كه جنبه حقوق النّاسي دارد مانند: فحاشي، ايراد ضرب عمدي، ترك انفاق و... هر بار با گذشت مدّعي دعوا فيصله يافته باشد، در صورتي كه اقدامات وي مخلّ به نظم عمومي تشخيص داده شود و يا اينكه مثلاً دو بار مرتكب بزه مشابهي شود و هر بار با گذشت شاكي از تعزير رهايي يابد، حاكم مي تواند تعزيري را در مورد وي در نظر بگيرد؟

پاسخ: حاكم نمي تواند در اين گونه موارد هر چند به عنوان ارتكاب حرام، به خاطر گذشت «من له الحق» تعزير نمايد، ليكن از باب نهي از منكر با احراز ارتكاب مجدد فعل حرام، و يا براي حفظ نظم و جلوگيري از اختلال در آن و ايذاي مردمي كه از او مي ترسند و رضايت مي دهند، حتي با احتمال ضرر معتدبه به خاطر اهمّيت محتمل مي توان به عنوان اقدام تأميني، تعزير نمود، و نحوه اش تابع پيشگيري است و تشخيص هم با نظر اهل اطّلاع و خبره در اين گونه امور مي باشد، مگر آنكه قاضي خود به طريق و راه پيشگيري مطمئن باشد.

پرسش : خداوند متعال در سوره اسرا مي فرمايد: «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ.....»
آيا كرامتي كه خداوند به انسان عطا مي فرمايد ناشي از ذات و طبيعت انسان است يا به تعبير بعضي از صاحب نظران منشاء آن تعلق مشيت پروردگار مي باشد چه اين كه اگر كرامت را ناشي از تعلق مشيت پروردگار بدانيم؛ كرامت انسان مستلزم تكليف يعني تسليم در برابر خداست.از اين رو مستند به آيه شريفه: ان اكرمكم عندالله اتقيكم ملاك برتري انسان ها تقوي و پرهيزگاري تلقي مي گردد. نظر جناب عالي چيست؟ آيا كرامت انساني منشأ تقوي است يا تقوي است كه كرامت را مي آفريند؟

پاسخ : كرامت انساني، عطيه و لطف الهي نسبت به انسان است (وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ : به طور قطع انسان را گرامي داشتيم و كرامت و بزرگواري به او داديم. اسراء/70) كه از مظاهر آن اختيار، عقل و تسليم شدن در مقابل حق و عدل است و اين كرامت منشاء تقوي و موجب پرهيز از ظلم و نگهداري از تخلف از عدل است و آيه (إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللهِ ) مربوط به ارزش انساني نزد خداوند است و اثر كرامت خدادادي در خلقت است و در حقيقت آيه «ولقد كرمنا» مربوط به كرامت بالقوه و تكويني است و آيه «ان اكرمكم» مربوط به قرب به حق و به فعليت رسيدن آن كرامت بالقوه خدادادي است پس كرامت، منشأ تقوي است.