گفتاری از آيت الله العظمی صانعی درباره اصل جمهوريّت و رضايت اکثريّت

امام يك اصل فراموش شده در اسلام را زنده كرد، اصل جمهوريّت، اصل حاكميّت اكثريّت. اصل حاكميّت مردم بر سرنوشت خود و در مصالح و امور خودشان. بحث استنباط نيست، بحث رساله عمليّه نيست. در همه دنيا حاكميت مردم وجود دارد. اين ربطى به رساله و استنباط ندارد. رساله و استنباط حسابش جداست. امام نظام را به نام جمهورى خواند، يعنى حاكميّت مردم، يعنى حاكميّت اكثريّت كه در فقهِ ما با آن كه فراوان به آن اشاره شده، ولى فراموش شده بود و حکومت گران مردم را به بازى گرفته بودند. بعد از انقلاب هم نعوذ باللّه انسان هاى كوتاه فكرى مى گفتند: مردم چه مىفهمند؟! و هر چه فهم هست از آنِ ماست! مى گفتند: اكثر مردم ‌نعوذ باللّه لايعقلون ولا يشعرون هستند .آن ها كسانى هستند كه نقش و رأى و خواست اكثريّت مردم را بى اهميت مى دانند! اين چه حرف غلطى است كه بگوييم مردم هيچ كاره اند. همه چيز ما از مردم است. اين مردم اند كه ما را تا به حال نگه داشته اند. اين مردم اند كه حوزه هاى علميّه را با وجوهاتى كه از شيره جانشان گرفته اند و با طيب خاطر داده اند، تا حال نگه داشته اند و نگذاشته اند حوزه وابسته به حكومت ها بشود. اين مردم بودند كه جنگ و جبهه را زنده نگاه داشتند .بروید بررسی کنید؛ يكى از جاهايى كه گفته اند امام جماعت شدن كراهت دارد، آن جايى است كه مأمومين از امام جماعتى خوششان نيايد و او را نخواهند. امّا رواياتى كه صاحب حدائق دارد دلالت مى كند، امامت جماعت چنين امامى حرام است و او از عدالت بيرون رفته است. در روايات آمده كه امامت امام جماعتى كه مأمومين راضى به امامتش نيستند مثل سلطان جائر و امام جائر است. اگر در جايى اختلاف پيدا كردند، حق با اكثريّت است، يعنى آن امامى كه بيشتر مردم مى خواهند به امامت بايستد، امام بر حقّ و عادل است كما اين كه به شدّت از تفرقه و اختلاف پرهيز داده شده و بر اصل و لبّ جماعت كه وحدت است تأكيد شده، منتها وحدت هم بايد با آگاهى و مبتنى بر معيارهايى باشد. به نکته ای که درباره رضایت اکثریّت از امام جماعتی عرض کردم دقت کنید؛ حال اگر براى امام جماعت كه يك پست چنان مهمی محسوب نمی شود رضايت مردم اين قدر مهمّ است كه آن را در صورت عدم رضایت تا حرمت پيش مى برد، مسلّماً براى پست هاى بالاتر ديگر هم رضايت مردم مطرح است. آن هم رضايت آگاهانه و آزاد و از سر طيب نفس و خاطر.

امام (س) می فرمود: مردم بايد سرنوشت خودشان را آزادانه و با اختيار خود بسازند و آينده خود را خود تعيين كنند. بنابر این نمى شود به مردم گفت «بايد» چنين كنيد. «بايد»، فقط از آنِ خداست و از آنِ معصومين(ع) يا در زماني كه مصلحت عمومى اقتضاء كند، يعنى هرگاه تشخيص مصلحتى داده شد آن هم با روال و ضوابط و قوانین خودش. توجه كنيد! كه آن هم «بايد» نيست، بلکه مسأله مصلحت است كه روال مشخصى دارد و قابل سوء استفاده هم نيست. امام براى اوّلين بار در اين عصر، حق حاكميت مردم را بر سرنوشت خودشان زنده كرد و با تأسيس جمهورى اسلامى به آن بُعدى عملى داد.