محضر مرجع عالی قدر حضرت آیت الله العظمی صانعی (مد ظله العالی)

سؤال: در قصاص جانی، بلوغ جانی در هنگام جنایت شرط می باشد و یا رشد او؟ آیا در مواردی كه قتل پس از بلوغ جانی واقع گردیده ولی به نظر كارشناسان، رشد محقق نشده باشد، قصاص جانی جایز است؟ ملاك و معیار رشد چه می باشد و تشخیص آن به عهده كیست؟ در موارد اختلاف در رشد جانی، تكلیف چیست؟

ج: اگر چه به نظر این جانب، آن چه در باب قصاص معتبر است، عقل و رشد است و بلوغ موضوعیت ندارد (بحث فقهی و تفصیلی آن در "كتاب القصاص" شرح "تحریر الوسیله" امام سلام الله علیه بیان گردیده است) و بناءً علی هذا قصاص قاتلی كه در زمان قتل، كمتر از هجده سال داشته باشد، جایز است و حق اولیای دم باید رعایت شود. لكن اگر نظر دانشمندان جرم شناس و علوم اجتماعی و روان شناسان و... -كه كارشناس و خبره در رشد میباشند- بر عدم رشد و آگاهی و درك كامل آنان باشد (به این معنی كه درك و توجه به جوانب قتل را در آن ها كمتر از متعارف و كسانی كه بالای سن هجده سال هستند، بدانند) نمی توان آنان را به خاطر عدم رشد كه علامه در "تحریر" هم آن را در قصاص معتبر دانسته قصاص نمود.

آری اگر اولیای دم بتوانند رشد آنان را اثبات نمایند، حقّ قصاص برایشان ثابت می باشد و ناگفته نماند كه اگر برای قاضی محكمه شبهه` عدم رشد در موردی خاص و یا به طور كلی (به خاطر عدم قیام حجت شرعیه بر رشد آنها و عدم اطمینان به رشد آنها) وجود داشته باشد، قاضی نمیتواند حكم به قصاص نماید و حكمش غیرجایز و حرام می باشد؛ چون احتیاط در دماء شرعاً و عقلاً واجب است.