مسلمين با نهايت تأسف تفرق مذهبي پيدا کرده اند. معني تفرق مذهبي اين است که هر دسته اي مي گويد حقيقت اسلام همان است که در نزد ماست. ولي يک مطلب هست و آن اين که اسلام وحدت مسلمين را خواسته است.

اکنون بايد ببينيم که اين وحدت مستلزم اين است که همه مسلمين از يک مذهب پيروي کنند و فرقه فرقه شدن آن ها مانع وحدت آنها است، يا چيزي که مانع وحدت است سوء تفاهماتي است که با يکديگر دارند؟ به عقيده ما دومي است. براي اين که معبود همه ما يکي است، قبله ما همه يکي است، ماه رمضان و روزه همه يکي است، کتاب آسماني هم يکي است، همه يک جور نماز مي خوانيم، يک جور زکات مي دهيم، اختلافات در فروع است و عمده اين است که داراي يک فرهنگ و تاريخ و تمدن اند.

اما وقتي که اين يکي او را مشرک بخواند و ديگري آن را انجس من الکلاب الممطوره بداند، شيعه، سني را ناصبي بداند و سني، شيعه را مجوسي ؛ بديهي است که وحدتي حاصل نمي شود. در حال حاضر استعمار دو کار اساسي کرده است براي اين که اين احساس زنده نشود: يکي تجزيه و قطعه قطعه کردن فرهنگ و تمدن اسلامي از راه تقويت ناسيوناليسم و نژاد پرستي و قوميت ها، آن چنان که مي بينيم سخن از فرهنگ عرب و ايران و ترک و هند و غيره است و حال آن که در طول هزار سيصد سال وجود داشته يک فرهنگ بيشتر نيست و آن فرهنگ اسلامي است که اغلب در مرزهاي اسلامي گذاشته اند از قبيل شط العرب و جزيره تبت و پشتونيان و غيره.

سومي هم وجود دارد و آن استخدام عامل براي تأليف و نشر کتب در ايجاد اختلاف، مثل الخطوط العريضه و کتاب سيد روضاتي...

اقدامات حسن تفاهم در دو قسمت بايد انجام داد:

اول: در اين ناحيه که اقداماتي بشود که سوء تفاهماتي که ديگران در باره ما ايرانيان و شيعه پيدا کرده اند از بين برود. اين از اين طريق نمي شود که مثلا ما به اين ترتيب عمل کنيم که ايها الناس تنها تابع پيغمبرما هستيم زيرا پيغمبر خليفه معين کرده است و ما تابع واقعي پيغمبر و خليفه منصوب او هستيم. اين گونه کارها چون مستلزم تحقير و تخطئه طرف است، هر اندازه مستدل باشد، تجربه نشان داده که اثر نمي بخشد.

دوم: اين است که محاسن شيعه معرفي شود؛ فقه شيعه، تفاسير شيعه، کتب اخلاقي شيعه، کتب دعاي شيعه، مدارس مجامع شيعه، شخصيت هاي شيعه معرفي شود. قسمت دوم اين است که خود ما از نزديک آن ها را مطالعه کنيم. آيا آن ها واقعا ناصبي هستند؟ آيا آن ها از روي دروغ و دشمني و براي ابطال حج مدعي رؤيت هلال مي شوند؟ چرا اين جور فکر مي کنيم؟!

(منبع: يادداشت هاي استاد مطهري، ج7، ص413 ـ 414)