1ـ از همان اواني كه خداوند انسان را آفريد و از فرشتگان خواست كه بر او به عنوان خليفه و امانتدار خويش بر روي زمين سجده نمايند، اعتراض ملائك بر آمد كه «آيا آدم را خليفه قرار مي دهي كه در روي زمين فساد ميكند؟!» اما خداوند فرمود:«من مي دانم آنچه را شما نمي دانيد».

2ـ اما آيا آدمِ خليفه و امانت دار مسوليت خويش را به درستي انجام داد؟ او موجودي مختاراست در بهره گيري از دو قوه غضب و شهوت، که عقل را به عنوان حاكم در او به وديعه نهادند تا نقش اعتدالگرايانهاي در بهره گيري از آن دو قوه ايفا نمايد و هرگاه در كشور بدن، عقل خدادادي انسان منكوب يا دچار گرد و غبار فراموشي شد، انسان در دام غضب و شهوت افتاد و نتوانست از مواهب خدادادي طبيعت به درستي بهره برد و مأموريت امانتداري را به خوبي به سرانجام رساند.

3ـ طبيعت و آنچه در جهان هستي است در حالي در فراروي بشر قرار گرفت كه روز به روز بر نيازهاي بشر افزوده شد. انسان با پيشرفت روزافزون در زمينههاي مختلف، به بهرهكشي از جماد، نبات و حيوان نياز پيدا كرد. اما آيا هر نسلي از بشر در اين فرايند و در كنار بهرهمندي از اين مباحات مانند رودها و درياها، جنگلها و محيط سبز، هوا و فضا آسمان، كوهها و جانوران، چه محدودهاي را مي بايست رعايت کند؟ آيا نسل هاي ديگر حقي در اين ميان ندارند؟ آيا اين خوان گسترده الهي تنها در قلمرو عدهاي خاص، منطقه اي خاص و كشوري خاص با امكانات پيشرفته در جهت نيل به توسعه انساني است؟

4ـ حق توسعه و برخورداري از آن، امري شناخته شده در ميان بشر است اما نكته مهم در اين ميان اين است كه حق توسعه آيا داراي حد و حدود مشخص و شناخته شدهاي است يا محتواي آن از اين نظر، بي حد و حصر است؟ پرسش ديگر اين است كه آيا اگر پذيرا باشيم كه در كنار هر حقي مسوليت و تكليفي هم به موازات پديدار ميآيد؛ در قبال بهره برداري از حق توسعه چه تكاليفي در نسبت ميان توسعه و حفظ محيط زيست وجود دارد؟ به بيان ديگر آيا مي توان توازني برقرار كرد كه از رويي به توسعه همه جانبه دست يازيد و از سوي ديگر به مواهب الهي بيش از حد و حصر دست اندازي نشود؟ و به بيان آخر اگر بشر به توسعهاي پايدار مي انديشد جايگاه حفظ و حراست زمين با تمام مباحاتش، در پايداري توسعه تا چه حدّي است؟

5 ـ بدون ترديد پاسخ به پرسش هاي ذكر شده با كمي تامل و تدبر در رفتار گذشته و حال بشر بدست مي آيد و متخصصان و دلسوزان، حق توسعه پايدار و مسؤليت حفظ محيط زيست علاوه بر گرته برداري از آموزه هاي ديني- عقلي، در اعتقادات جهان شمولي خويش كه در اسناد بين المللي و حقوق آن تبلور يافته به اين تدابير رسيده اند كه؛

الف: بشر بايستي درنگاه و عمل خود به نسبت به طبيعت تجديد نظر نمايد؛
ب: بشر بايستي بدنبال توليد، اختراع و استفاده از منابع جايگزين و سازگار با محيط زندگي باشد؛
ج: كشورهاي توسعه يافته به كمك كشورهاي كمتر توسعه يافته بشتابند تا فقر حاصل از عدم توسعه، دست اندازي آنان به طبيعت را بكاهد؛

... و همچنين مي توان با توصيه به صلح و دوستي به جاي توصيه به خشونت و جنگ، و ساخت و انباشت سلاح هاي كشتار جمعي ـ كه هر يك از توسعه اثري به جاي نمي گذارند ـ ، زمين اجدادي و محيط زندگاني را سالم و آرام نگه داشت. بدان اميد.